„Een schokkend keerpunt in een traditie waarin Koninginnedag al zestig jaar op prettige en sfeervolle wijze gevierd wordt.” Zo omschrijft Timmer, universitair hoofddocent politie- en veiligheidsstudies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, de aanslag waarbij de 38-jarige Karst T. inreed op een mensenmassa en zeker vijf mensen omkwamen.Recent nog, tijdens de Afghanistantop in Den Haag, was Jaap Timmer te gast bij de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB), de organisatie die onder meer leden van het Koninklijk Huis beveiligt.

Het drama voltrok zich op enkele honderden meters van Timmers woonhuis in Apeldoorn. Juist in de nachtelijke uren voor Koninginnedag had de politiedeskundige uit beroepsinteresse met eigen ogen de veiligheidsmaatregelen in de Veluwse stad bekeken. „Het viel me op dat er veel dranghekken waren geplaatst. De autoriteiten hadden nadrukkelijk oog voor de veiligheidssituatie, vooral voor het veilig gescheiden houden van de historische optocht en het vele publiek.”

Waren de veiligheidsmaatregelen toereikend?

„Redelijkerwijs wel. Inlichtingendiensten hadden 0,0 aanwijzingen dat er een dreiging bestond tegen het Koningshuis. Dus lagen heel grimmige veiligheidsmaatregelen niet voor de hand. Geen grote betonblokken, geen zware hekken dus, zoals bij de Afghanistantop. Natuurlijk houden de autoriteiten rekening met een gek uit het publiek, die bijvoorbeeld ineens met een mes gaat zwaaien. Maar het is onmogelijk om je tegen alles te wapenen. Dan zou Koninginnedag wel een heel onvriendelijke uitstraling krijgen.”

Had de politie deze aanslag kunnen voorkomen?

„Ik denk het niet. Kun je een gek tegenhouden? Het schijnt dat de politie of de Marechaussee de man enige tijd voor het voorval heeft tegengehouden. In theorie zou de Marechaussee de man hebben kunnen aanhouden, omdat hij een weg in wilde rijden die was afgesloten. Maar in Nederland worden onverdachte burgers dan met zachte dwang of drang teruggestuurd. Politie en Marechaussee slaat er niet meteen op los. Laten we daar blij mee zijn.”

Er zijn beelden van het politieoptreden nadat de dader tegen het hek van het monument is geramd. Hoe beoordeelt u dat politieoptreden?

„Als adequaat. Een politieagent op de fiets, een biker, behandelde de man als verkeersslachtoffer. Daarin zie ik iets van het goedmoedige van de Nederlandse politie: helpen en dienstverlenen. In Amerika had een agent mogelijk een salvo kogels op de man afgevuurd. Ik ben blij dat dat hier niet zo gaat.

Verder heb ik vermoedelijk twee mensen van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging bij de auto van de 38-jarige man zien staan. Duidelijk was dat ze de situatie in de auto verkenden. De ene DKDB’er had zijn hand op zijn holster. Kennelijk vond hij het niet nodig om zijn wapen te gebruiken. De andere DKDB’er ging, volgens protocol, tussen de auto en de open bus met daarin de koninklijke familie staan. Dat kan twee redenen hebben. De DKDB’er wilde in een mogelijk schootsveld gaan staan, tussen de man en de koninklijke familie. Hij zou dan de eerste kogels krijgen die de man mogelijk zou afvuren. Een andere reden is dat de DKDB’er de koninklijke familie wilde afschermen van het bloederige tafereel in de auto.”

Het lijkt erop dat de 38-jarige aanslagpleger net was ontslagen en een wat teruggetrokken leven leidde. Wat leidt u daaruit af?

„De politie komt dat soort elementen vaker tegen bij personen die volstrekt onvoorspelbaar gedrag vertonen. Die verdachten zijn dan ontspoord en ten einde raad. Er is in zulke gevallen nogal eens sprake van gebruik van verdovende middelen in combinatie met relatieproblemen. Mogelijk heeft deze man een dramatische daad willen stellen, wellicht wilde hij een zelfmoordpoging doen en mensen met zich meeslepen in de dood.”

Koninginnedag zal op veiligheidsgebied voortaan anders zijn?

„Dat voorzie ik wel. De media zullen het thema van veiligheid rond optredens van Koninginnedag uitdrukkelijker aan de orde stellen. Ik verwacht dat de veiligheidsmaatregelen strenger worden. Er zal bij festiviteiten een bepaald gebied komen, waarvan men zegt: „Ho, hier komt u niet naar binnen.” Of de koninklijke familie ooit nog in een open bus rond zal rijden? Ik kan me voorstellen dat zo’n optreden tot het verleden behoort.”