De lintjestraditie onder de loep
In Nederland vindt elk jaar een lintjesregen plaats. Maar waar komt zo’n lintje vandaan? En hoe kun je er een krijgen?
De Kanselarij der Nederlandse Orden verzorgt de toekenning van de onderscheidingen. Elk jaar krijgen enkele duizenden mensen zo’n lintje opgespeld. Weigeren doen mensen zelden en als het gebeurt, is het meestal omdat iemand zelf vindt dat hij of zij het lintje niet verdient. Soms ook uit protest.Nederlanders kunnen iemand voordragen voor een onderscheiding. Om in aanmerking te komen voor een lintje moet de voorgedragen persoon bijzondere verdiensten verricht hebben die voor de maatschappij van belang zijn, zoals een vrijwilliger die een organisatie in stand houdt of zich inzet voor een vereniging.
Iemand die zich op een uitzonderlijke manier verdienstelijk maakt voor zijn werkgever kan ook een lintje krijgen. De moeite die een werknemer doet voor zijn baan moet wel uitstijgen boven datgene wat er verwacht wordt in die functie. Ook is het belangrijk dat het extra werk dat hij doet van maatschappelijke waarde is.
Aan het hoofd van de kanselarij staat de kanselier, sinds 1 oktober 2002 is dat J. H. de Kleyn. Hij adviseert de betrokken minister over het voorstel voor een lintje. De koningin keurt uiteindelijk de voordracht goed.
De kanselier heeft als taak om de „zuiverheid en waardigheid” van de Nederlandse Orden te bewaren. Ook heeft hij het beheer over de onderscheidingen en stuurt hij de lintjes naar degenen die ze uitreiken. Bovendien moet de kanselier registers bijhouden van degenen die een onderscheiding ontvingen. De Kanselarij der Nederlandse Orden is hierbij zijn instrument. Zelf heeft de kanselarij geen wettelijke bevoegdheden.
In 1994 is het decoratiesysteem ingrijpend herzien. Het nieuwe stelsel zorgt ervoor dat de lintjes gelijk over de bevolkingslagen zijn verdeeld. Daarmee werd het stelsel een stuk democratischer. Er kwam meer aandacht voor vrouwen, vrijwilligers en minderheidsgroepen.
Voor de herziening reikte men de Orde van de Nederlandse Leeuw vooral uit op basis van rang of stand, zoals aan burgemeesters en hoogleraren. Nu is het mogelijk het lintje te krijgen als gevolg van een uitzonderlijke prestatie op het gebied van sport, muziek, kunst of wetenschap.
Ook de Orde van Oranje-Nassau veranderde. Sinds 1996 worden hier geen medailles meer voor uitgereikt, maar wordt men lid in deze orde.