Melanie Blonk, jurist collectieve belangenbehartiging: „Wij zagen een aantal keren dat alle medewerkers in een bedrijf besloten om van hun kerstpakketten af te zien, of om bedrijfsuitjes te schrappen. Dat geeft een kleine verlichting op de totale kosten. Ergens anders werd, in overleg met de directie, besloten dat iedereen twee vakantiedagen zou inleveren. Zoiets levert het bedrijf een behoorlijk bedrag op. Als honderd werknemers elk twee vakantiedagen inleveren, bespaart de werkgever 200 dagen. Het voordeel van zulke constructies is dat het de inkomenspositie van medewerkers niet aantast. Salaris inleveren is veel lastiger - moet het bedrijf de medewerkers later alsnog ontslaan, dan wordt ook de WW-uitkering lager; die wordt gebaseerd op het laatst verdiende salaris. Bij al deze voorbeelden geldt wel dat de directie scheve gezichten moet voorkomen. Er zijn gevallen bekend waar men van de medewerkers een solidariteitsactie verwachtte, maar dat een lid van het management een nieuwe grote auto -die onderdeel was van de arbeidsvoorwaarden- ging rijden. Zo krijgen medewerkers het gevoel dat zij de enigen zijn die moeten zorgen dat het bedrijf overeind blijft.”Solidariteit is geen synoniem voor onzelfzuchtigheid, zegt Ferry Koster, onderzoeker aan de Universiteit Leiden. Hij deed onderzoek naar de verhouding tussen solidariteit, globalisering en individualisering. „Bij solidariteit denk je snel: Dat gaat om wat iemand voor een ander doet. Maar er hoort ook een opbrengst bij. Denk aan de dijken die om Nederland heen zijn gebouwd. Iedereen heeft daar een bijdrage aan geleverd - maar er zit duidelijk een voordeel aan vast. Hadden mensen dat niet gedaan, dan liep ieder voor zich hier nog rond met natte voeten. Als een bedrijf besluit: We leveren met z’n allen een dag in, zodat we allemaal aan het werk kunnen blijven, dan is dat een vorm van solidariteit waar iedereen beter van wordt.” Solidariteit scoort overigens hoog in landen met een verzorgingsstaat, waar het vertrouwen in de politiek, formele instanties, organisaties en gemeenten relatief groot is, zegt Koster. Maakt een crisis mensen extra solidair? „De kredietcrisis heeft het vertrouwen geschaad, maar versterkt tegelijk het wij-gevoel. De gemiddelde Nederlander heeft er geen schuld aan. Dus bespeur je vertrouwen in de toekomst. De banken zijn niet allemaal omgevallen; het kan nog erger; samen komen we eruit. Zo’n houding kan een versterkend effect hebben.”