Uitgerekend op die datum kreeg de Iraanse president Ahmadinejad als een van de eersten de kans een felle toespraak te houden waarin hij Israël „het wreedste en meest racistische regime” noemde. De staat Israël is volgens hem in het leven geroepen „onder het voorwendsel van het Joodse lijden in de Tweede Wereldoorlog.” Pijnlijker kan bijna niet.Niet alleen de Joden kregen er van de Iraanse leider van langs, maar ook Amerika en Europa, die volgens Ahmadinejad samen met Israël de wereld proberen te ontwrichten. Het Westen neemt hij vooral kwalijk dat het ruimte biedt om kritiek op religie (lees: de islam) te oefenen.

Voor een aantal delegaties was de felle toespraak van de Iraanse president reden om de zaal te verlaten en buiten te wachten totdat Ahmadinejad was uitgeraasd. Daarmee gaven zij het signaal de woorden van de Iraanse leider af te keuren. Maar het was wel het signaal van de verliezers. Ahmadinejad bleef achter de katheder, de verontwaardigde afgevaardigden ruimden het veld.

Verstandiger is de keus die Amerika en een aantal West-Europese landen, waaronder Nederland, hebben gemaakt. Zij bleven thuis. Natuurlijk kan hun daarmee worden verweten dat de stem van de westerse democratieën niet op de top wordt gehoord. In zeker opzicht is dat ook zo. Het gevaar bestaat dat daarmee het gesprek over racisme en discriminatie tussen Oost en West niet meer wordt gevoerd.

Toch zijn er goede redenen voor de keus die het Westen heeft gemaakt. Allereerst is het maar de vraag of op topconferenties als deze het echte gesprek over een ingewikkeld probleem als racisme kan worden gevoerd. Het gevaar bestaat dat één land voor het oog van de wereld zijn standpunt ventileert, zonder dat daarover een wezenlijk debat kan worden gevoerd.

De gang van zaken gisteren heeft dat bevestigd. Ahmadinejad heeft zijn haatgevoelens jegens Israël en het Westen kunnen uitspreken. Een onmiddellijke tegenreactie was niet mogelijk en dus kan het gif zijn werking doen.

Het gevolg is, en daarmee ligt het tweede argument op tafel, dat de standpunten eerder verder uit elkaar komen te liggen dan dat er sprake is van toenadering of nuancering. Zeker als op voorhand bekend is dat leiders met extreme opvattingen, zoals de president van Iran, een prominente plaats krijgen op de sprekerslijst, is de vraag gewettigd of men aan een conferentie moet deelnemen

Derde punt is dat het resultaat van de VN-top tegen racisme steevast een slotverklaring is. Iedereen weet dat er in die verklaring snoeiharde, eenzijdige kritiek op Israël komt. Als minister Verhagen van Buitenlandse Zaken naar Genève zou zijn afgereisd was hij medeverantwoordelijk voor die verklaring. Dat heeft hij niet gewild. Terecht daarom dat hij in Den Haag bleef.