Dr. Siebrand Wierda, als predikant verbonden aan de christelijke gereformeerde Amstelgemeente in Amsterdam, is een van de initiatief­nemers van de werkconferentie ”Sluiten of doorstarten?”, morgen aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA).De conferentie, bedoeld voor predikanten, kerkenraden, beleidsmedewerkers en studenten, is helemaal volgeboekt. Het onderwerp leeft, constateert de predikant in het kantoor van de christelijke gereformeerde kerk (cgk) Amsterdam.

Kantoor – want een eigen kerkgebouw heeft de gemeente niet meer, al jaren niet. Op zondagmorgen huurt ze de Amstelkerk, in het centrum. „Een kerkgebouw heeft toch iets gewijds.” Via Nova, het gemeentestichtingsproject van de Amsterdamse cgk, komt ’s zondags samen in de Vondelkerk. Doordeweekse bijeenkomsten hebben plaats in de lounge van het kantoor, aan de Amstelveenseweg, en in huiskamers.

Dr. Wierda is sinds 2001 predikant in de hoofdstad. Hij kwam in een gemeente die naar eigen zeggen „op sterven na dood” was. „’s Morgens zaten er nog ongeveer veertig mensen in de kerk, vooral senioren; ’s middags twintig.”

Sindsdien is er heel wat veranderd, zegt hij. „De Amstelgemeente trekt nu op zondag zo’n honderd bezoekers, al moet ik erbij zeggen dat de doorstroming groot is en er ook mensen doorverhuizen of soms afhaken. Maar de afgelopen jaren zijn er wel 35 huwelijken geweest en: er worden weer kinderen gedoopt!”

Via Nova trekt zo’n 65 kerkgangers per zondag. „In de diensten van beide gemeenten zijn altijd ook gasten en niet-christenen.”

Investeren

Dit alles was echter niet gebeurd als in 2001 het roer niet radicaal was omgegooid, geeft de christelijke gereformeerde predikant aan. „Dat zal morgen ook de boodschap zijn: wil je als stervende gemeente verder gaan, een doorstart maken, dan zul je bereid moeten zijn alles op de kop te zetten. Bereid ook om te investeren in plaats van –het alternatief– almaar verder in te teren.”

Zijn beroepingsbrief bevatte een tweeledige opdracht, zegt dr. Wierda. „Eén: de bestaande cgk Amsterdam te herplanten; dat is de Amstelgemeente geworden. Twee: dochtergemeenten te planten – waarvan Via Nova de eerste werd.”

Er volgen er nog meer?

„Dat is wel de bedoeling, ja.”

Waar zoal?

„Dat weet ik nog niet. Maar het is voor de stad erg nodig.”

Op de werkconferentie zal het níét gaan over het planten van gemeenten, beklemtoont hij. „Centraal staat de vraag hoe bestaande gemeenten die opgeheven dreigen te worden, behouden kunnen blijven. Daarover willen we met elkaar nadenken.”

Dat het kán, bewijst de praktijk, aldus het conferentie­programma. „De afgelopen jaren zijn er kerken geweest die de moed hebben gehad om in een crisissituatie niet voor sluiting te kiezen, maar een succesvolle doorstart te maken door opnieuw te beginnen.” Onder anderen ds. P. J. Bakker (Pax Christi Den Haag, PKN), ds. G. A. Heek (Veenhartkerk Mijdrecht, GKV), ds. P. J. den Hertog (Menorah-Zaanstad, CGK) en ds. C. L. de Rooij (Rotterdam-IJsselmonde, PKN) zullen morgen over hun ervaringen vertellen.

Om een doorstart te kunnen maken, moet het roer, onder andere ten aanzien van de vorm van de eredienst, radicaal om, stelt u. Maar wat als een –behoudende– gemeente juist dit niet wil, of beter: niet kan?

„Dan wordt het inderdaad moeilijk. Kijk, we willen mensen morgen laten nadenken over de mogelijkheden die er op dit punt zijn. Na de conferentie wil een brede groep van kerkverbanden, opleidingen en organisaties op het terrein van evangelisatie dit onderwerp breder op de kaart zetten en gemeenten die op sluiten staan proberen verder te helpen. Misschien is het mogelijk om bezittingen te verkopen en een evangelist aan te stellen?”

„Gemeenten die alles bij het oude willen houden”, zegt dr. Wierda, „zou ik willen vragen een zendingsbril op te zetten. Nederland is een zendingsland geworden. En een nieuwe tijd vraagt nieuwe vormen van kerk-zijn – die bouwen op de oude papieren van het Evangelie van Christus.”