Raad van State weerlegt kritiek
De Raad van State dient in het Nederlands Juristenblad van januari hoogleraar migratierecht Th. Spijkerboer van repliek. De raad stelt niet op de stoel van de overheid te gaan zitten en ontkent vormfouten bij het afschieten van bezwaarprocedures van asielzoekers.
Spijkerboer beschuldigde eind november in zijn oratie de afdeling bestuursrechtspraak van de raad ervan haar rechtsprekende bevoegdheid te misbruiken om politiek te bedrijven. De Raad van State zou bepaalde overheidsbesluiten aan rechterlijk toezicht onttrekken en sommige beslissingen slechts marginaal toetsen.
De Raad van State schrijft in het Nederlands Juristenblad dat de raad op bepaalde punten geen oordelen mag vellen die aan de overheid voorbehouden zijn. Zo moet de rechterlijke macht zich volgens de raad niet uitspreken over de geloofwaardigheid van het relaas van een asielzoeker. „Deze afweging ligt primair op de weg van het verantwoordelijke bestuur, dat daarop op tal van wijzen wordt aangesproken.”
Vice-president van de Raad van State Tjeenk Willink zei zaterdag in het Radio 1 Journaal dat Spijkerboer met zijn aanmerkingen de bijl aan de wortel van het Nederlandse staatsbestel legt: de scheiding van de machten, waarbij de rechterlijke macht onafhankelijk is.
Hij wees erop dat een bestuursrechter, in tegenstelling tot een rechter die civiele zaken behandelt, niet uitmaakt wie er gelijk heeft, maar erop toe moet zien dat het bestuur de grenzen van zijn bevoegdheden in acht neemt. De bestuursrechter moet alleen maar kijken of de regels en vormvoorschriften in acht worden genomen.
Tjeenk Willink verdedigde de voor de Raad van State ongewone stap om in het openbaar op kritiek te reageren. „Als wij hem alleen maar een brief zouden hebben gestuurd, was het onterechte verwijt toch blijven hangen.”
De afdeling bestuursrechtspraak van de raad is sinds 1 april 2001, met de invoering van de Vreemdelingenwet 2000, de bevoegde rechter voor het hoger beroep in vreemdelingenzaken. Daarmee is zij de hoogste vreemdelingenrechter in Nederland.
Tjeenk Willink wil elke schijn dat leden van de raad worden beticht van belangenverstrengeling vermijden. „Het gaat vaak niet om werkelijke regelingen, maar om regelingen van lagere overheden waarmee wij niets van doen hebben”, zei hij zaterdag in NRC Handelsblad.
Hij pleit daarom voor een wetswijziging zoals onlangs in België is uitgevoerd. „Daarin zou expliciet moeten staan dat staatsraden niet als rechter oordelen over de rechtsgeldigheid van wetten waarover zij eerder hebben geadviseerd. Dat zou ook voor andere rechterlijke colleges moeten gelden, zoals de Hoge Raad, die ook adviesbevoegdheden heeft.”