Dat zou betekenen dat een voorstel om de grondwettelijk verankerde vrijheid van onderwijs af te schaffen, dan zeker niet meer door de christelijke partijen kan worden tegengehouden. Voor wijziging van de Grondwet is een tweederdemeerderheid vereist en hoewel het slechts peilingen zijn, geven ze in ieder geval aan hoe de panelen zomaar weer kunnen verschuiven.Het is niet voor het eerst dat het christelijke smaldeel naar de marge werd teruggedrongen. Bij de verkiezingen van 1994 leed het CDA een historische nederlaag, waardoor de christelijke partijen in de Tweede Kamer uitkwamen op een totaal van slechts 41 zetels. Het vervolg is bekend. PvdA, VVD en D66 vormden een paarse coalitie en dat hebben we geweten. De antichristelijke sentimenten vierden hoogtij, met als extreme uitloper de triomfantelijke uitroep ”het is volbracht” van de toenmalige minister Borst van Volksgezondheid na de aanvaarding van de nieuwe euthanasiewetgeving.

Bij de Kamerverkiezingen van 1998 verspeelde het CDA trouwens nog eens 5 zetels en kwam het totaal uit op 37, dus ook toen vertegenwoordigde het christelijk blok nog geen kwart van de stemmen.

Dat de christendemocraten niet nog langduriger uit het centrum van de macht werden weggehouden, was mede te danken aan Balkenende en aan de fortuynistische golven die het electoraat van paars wegvoerden. Alweer zeven jaar draait het CDA aan de knoppen, daarin de laatste twee jaar bijgestaan door Rouvoet en de zijnen. Maar als de uitslag van de peilingen ook de uitkomst van de volgende verkiezingen wordt, zouden beide partijen zomaar weer veroordeeld kunnen worden tot een bijrol.

Wat dat betreft valt er op het sombere perspectief dat ds. Visscher schetst, niet veel af te dingen. Dat het CDA onder Balkenende als een feniks uit zijn as verrees heeft aan het zicht onttrokken dat de secularisatie ondertussen gewoon is doorgegaan. De kiezers die zich van paars hebben afgewend en hun stem gaven aan het CDA, deden dat niet omdat ze het christelijk gedachtegoed zo’n warm hart toedroegen. Wie de statistieken over de ontkerkelijking in ons land een beetje kent, weet dat de dalende tendens een angstaanjagende hardnekkigheid vertoont.

Hier en daar valt te beluisteren dat de economische crisis wel weer eens voor een ommekeer zou kunnen zorgen. Nood leert immers bidden, zo wil het gezegde. De praktijk wijst dat ook uit. Tijdens eerdere perioden waarin het water tot aan de lippen steeg, bleek dat velen de kerk en God weer wisten te vinden. In de Tweede Wereldoorlog schoven zelfs mensen aan die niet eerder in een bedehuis waren gesignaleerd.

Op dit moment kan niemand met enige nauwkeurigheid voorspellen hoe diep de huidige crisis zal gaan. De een meent dat het herstel in aantocht is, de ander zegt dat we nog even geduld moeten hebben en een derde voorziet een jarenlange periode van ongekende armoede. Mocht dat laatste het geval zijn, dan moet het dus zeker niet worden uitgesloten dat we tijden van kerkelijke bloei zullen doormaken. En dan niet of niet alleen in de vrijzinnige of neogereformeerde hoek, maar juist en vooral op de orthodoxe flank. Dat beweren althans godsdienstpsychologen. Want, zo stellen zij, tijdens ernstige crises gaan mensen op zoek naar zekerheden en die vind je niet in sectoren waar de twijfel wordt gekoesterd en waar ze het ook niet precies weten.

Maar ook in dat geval zie ik niet dat er sprake zou zijn van een kenterend getij. Daarbij kan het verleden weer als leidraad dienen. De mensen die tijdens de oorlogsjaren in hun piepzak zaten en op zoek naar houvast gingen, pakten weer even gemakkelijk de seculiere draad op toen de Bevrijding aan alle angst en onzekerheid een einde had gemaakt. De opleving was van korte duur. En dat zal na de huidige crisis niet anders zijn, zo moet gevreesd worden. De huidige cultuur en de erkenning van een bovennatuurlijke macht staan op de een of andere manier haaks op elkaar. Dat zie je overal waar de modernisering voortdendert, of dat nu in Europa, zwart Afrika of de islamitische wereld is. Met de toename van de zekerheden in het leven daalt het kerkbezoek. Weliswaar zijn er allerlei uitzonderingen aan te wijzen, maar zo ongeveer zit deze wetmatigheid wel in elkaar. Als de portemonnee en de maag zijn gevuld, de toegang tot de gezondheidszorg is gegarandeerd en de polissen de resterende onzekerheden afdekken, wordt een relatie met het hogere als een overbodigheid ervaren. Waarom zou je dan op zondag niet naar IKEA gaan of thuisblijven voor Studio Sport in plaats van een plaats van gebed te bezoeken? Wie dat laatste wel doet in een situatie waarin het grote gros dat niet doet, kan in de cijfers van Maurice de Hond zijn of haar positie terugvinden.

Dat is de ene kant van het verhaal. Maar er is ook een andere kant en daarover wil ik het graag de volgende keer hebben.