„Geen heilsfeiten overdoen”
In de protestantse traditie is Goede Vrijdag het stiefkindje, met een andere status dan bijvoorbeeld Kerst, en zelfs een andere dan Hemelvaartsdag. Waarom? En is dat terecht? Een gesprek met drie mannen van de praktijk.
Hoe moeten we Goede Vrijdag waarderen tussen de andere feestdagen?
Ds. A. Baas van de Gereformeerde Bondsgemeente in Apeldoorn, waar in de stille week iedere avond een bezinningsbijeenkomst gehouden wordt: „Ik zou er juist in deze tijd van secularisatie graag een hele vrije dag van willen maken. Goede Vrijdag is een hoogtijdag voor de gemeente. Pas vroeg een meisje aan me: „Meneer, waarom is het een góéde vrijdag?” Nu, dan kun je alle registers van het Evangelie opentrekken. Als we dat maar doen in het licht van Pasen. Goede Vrijdag staat niet op zichzelf.”Ouderling W. F. Sprengelmeijer van de oud gereformeerde gemeente in Zierikzee, die deze krant liet weten moeite te hebben met de dagelijkse serie ”Stille week”: „Goede Vrijdag is de betaaldag van de kerk, maar dat hoef je niet op een speciale dag te gedenken. Voor mij is Goede Vrijdag een gewone werkdag, net als tweede paasdag en tweede pinksterdag trouwens. Alleen het vieren van de zondag is een instelling Gods.”
Ds. K. J. Kaptein van de hersteld hervormde gemeente in Lunteren, waar sinds jaren op Goede Vrijdag twee diensten worden belegd: „Goede Vrijdag is voor mij de indrukwekkendste dag als het gaat om het kerkelijk jaar. Waarom zouden we daar zo weinig aandacht aan geven? Ik vind het jammer dat juist op de betaaldag voor de kerk alle zaken open zijn en iedereen gewoon werkt.”
Sommigen koppelen het onderhouden van de stille week aan Rome, anderen juist aan de Vroege Kerk.
Sprengelmeijer: „Het vieren van de christelijke feestdagen is duidelijk van roomse herkomst. We hebben de mond vol van Calvijn, ook in het Reformatorisch Dagblad. Maar tegelijk zie ik in de krant een dagelijkse serie met het opschrift ”Stille week” erboven. Mijn eerste gedachte was: Hoort deze puur roomse gedachte van een stille week in het RD? Ook al zou de Vroege Kerk, bijvoorbeeld Augustinus, er anders over denken; wij zijn calvinisten. En Calvijn vierde Goede Vrijdag helemaal niet, laat staan een stille week.”
Ds. Baas: „Ik erken het gevaar dat je een show gaat opvoeren, zo van: nu is Jezus gestorven, nu ligt Hij in het graf. Je gaat dan de heilsfeiten overdoen. Maar anderzijds dringt de vraag zich op of we met de Reformatie niet al te rigoureus hebben afgerekend met alle vormen van liturgiek. Een bepaalde symboliek is niet verkeerd alleen omdat het in de Rooms-Katholieke Kerk wordt gebruikt.”
Ds. Kaptein: „In de Vroege Kerk had men heel nadrukkelijk ook aandacht voor deze dagen. Wel moeten we oppassen dat we er niet allerlei riten op na gaan houden.”
Steeds meer protestanten koppelen de lijdenstijd aan een bepaalde manier van vasten. Terecht?
Ds. Kaptein: „Daar ben ik zelf niet over uit. Maar wel vind ik het terecht wanneer je met name Goede Vrijdag sober houdt. Het is een dag bij uitstek om in meditatie te zijn.”
Ds. Baas: „Ik heb niet zo veel met vasten, al is het een zaak die in de Schrift naar voren komt. Wél leg ik de lijn met boete doen en inkeer. Persoonlijk heb ik de zonde nog nooit zo diep leren inzien als juist in de lijdensweken.”
Sprengelmeijer: „Calvijn was niet tegen vasten, zolang we daarmee maar niet terugkeren in het roomse spoor.”