De leiders van de G-20 legden het vorige week tijdens hun top in Londen vast in de slotconclusies, in Brussel viel gisteren van de zijde van het dagelijks bestuur van de Unie een herhaling te beluisteren: de arme landen mogen niet de dupe worden van de financiële en economische problemen. „Zij zijn er het minst verantwoordelijk voor, maar zij ondervinden er wel de zwaarste gevolgen van”, constateerde Barroso op een persconferentie. „Op ons continent raken mensen hun baan kwijt. Ginds is het veel erger. Daar praten we over extreme armoede en meer doden.”In 2008 verstrekte de EU, via de afzonderlijke overheden en vanuit het gemeenschappelijk budget, 49 miljard euro aan steun aan de derde wereld, wat overeenstemt met 0,4 procent van het gezamenlijk nationaal inkomen. Zij onderscheidt zich mondiaal, met een aandeel van 59 procent, als veruit de grootste donor. Ruim driekwart van de gereserveerde middelen gaat naar Afrika.

Vier jaar geleden bedroeg de totale omvang van de schenkingen 35 miljard euro. Er is dus sprake van een stijgende lijn. „Maar ik acht dat geen reden tot zelfgenoegzaamheid”, tekent Barroso daarbij onmiddellijk aan.

Op grond van toezeggingen uit het verleden dient de opwaartse trend te worden doorgetrokken. In 2010 moet een niveau van 69 miljard euro ofwel 0,56 procent zijn gerealiseerd en voor 2015 reikt de doelstelling tot 0,7 procent. Ongeveer de helft van de 27 lidstaten heeft inmiddels met gedetailleerde plannen aangegeven hoe ze die ambities denkt te verwezenlijken.

De diepe crisis die we nu beleven zou echter de goede bedoelingen wel eens kunnen ondermijnen. De begrotingen dreigen te ontsporen. Aanpassingen van de uitgaven naar beneden zijn de komende jaren nodig om de tekorten en de schulden binnen de perken te houden.

De EU heeft in de sfeer van ontwikkelingssamenwerking niet de bevoegdheid iets af te dwingen. Maar we zullen, zo verzekeren Barroso en commissaris Michel, die speciaal is belast met dit beleidsterrein, continu bij de regeringen erop aandringen niet te snijden in de betrokken post.

Brussel gaat de financiën waarover het zelf kan beslissen, sneller aanwenden. In 2008 en 2009 wordt al 72 procent besteed van de pot die beschikbaar is voor de periode tot en met 2013. Barroso wijst erop dat dit tevens een bijdrage betekent aan het herstel van de wereldeconomie. En verder benadrukt hij: ,Onze groei en stabiliteit zijn nauw verbonden met de hunne.” Met andere woorden: ook onze eigen belangen zijn in het geding.

De Commissie oppert om in ieder geval de effectiviteit van de hulp te vergroten, ofwel: meer doen met hetzelfde budget. „Overlapping veroorzaakt een enorme verspilling”, zegt Michel. Soms zijn lidstaten in een bepaald land bezig met identieke activiteiten en hebben zij allemaal hun eigen bureau om die werkzaamheden te regelen.

Onderzoek toont aan dat een betere afstemming en taakverdeling een besparing oplevert van maar liefst 7 miljard euro. Van de 49 miljard in 2008 zou dan het genoemde bedrag zijn vrijgevallen om voor andere projecten in te zetten. „Vrij spectaculair”, oordeelt Michel. Dus luidt zijn advies: Geef Europa een grotere coördinerende rol.

Volgens de Belgische Eurocommissaris wordt 2009 een belangrijk jaar. Blijken moet of onder de huidige moeilijke omstandigheden de politieke wil aanwezig is gedane beloften na te leven.

Michel vreest verder dat de crisis de komende maanden leidt tot grotere aantallen mensen die vanuit Afrika de oversteek wagen naar Europa. De leefsituatie aan de overzijde van de Middellandse Zee verslechtert door de mondiale economische terugslag. De omvang van de buitenlandse investeringen in Afrika keldert en Afrikanen die al hier zijn, maken minder geld over naar het thuisfront. „Een toenemende immigrantenstroom is een reële verwachting”, denkt Michel.