De politie demonstreert vrijdag in Soesterberg het gebruik van stroomstootwapens. De zeven arrestatieteams van de politie en de aanhoudingseenheid van de marechaussee gaan vanaf mei gebruikmaken van deze zogeheten Tasers. De wapens zijn omstreden vanwege het risico op dodelijke slachtoffers.Een Taser schiet twee kleine pijltjes af die elk met een draadje zijn verbonden aan het wapen. Hebben de pijltjes een verdachte geraakt, dan kan de agent door een druk op de knop een stroomstoot van 50.000 volt en 2,1 milliampère geven, waardoor de persoon tijdelijk verlamd raakt. In die tijd kan de verdachte worden overmeesterd.

Voormalig minister Remkes van Binnenlandse Zaken vroeg in 2004 de Raad van Hoofdcommissarissen (ofwel de politietop) om een advies over het gebruik van zogeheten less-lethal (minder dodelijke) wapens. De arrestatieteams in Nederland zijn niet alleen bewapend met vuurwapens, maar kunnen ook gebruikmaken van niet-dodelijke wapens als pepperspray.

De politietop stelde voor een proef te doen met het gebruik van stroomstootwapens. Deze krant kreeg, met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB), inzage in het rapport ”Minder dodelijk geweld bij de arrestatieteams”, dat in 2005 door een commissie van de Raad van Hoofdcommissarissen werd opgesteld.

Enerzijds geven de politiebazen in het rapport aan dat „evaluatierapporten van de verschillende politiekorpsen, in de Verenigde Staten, maar ook in Europa vrijwel alleen van positieve ervaringen en effecten spreken.” Onder andere de politie in Duitsland, Spanje en Portugal gebruikt stroomstootwapens.

Daarentegen geeft de raad echter ook aan dat er gevallen bekend zijn „waarbij na het gebruik van dit less-lethal middel tegen personen sprake was van het overlijden van die personen.”

Om die reden adviseerde de raad „hiernaar in Nederland een aanvullend onderzoek in te laten stellen.” Daarbij dachten de hoogste politiebazen aan een onderzoek door onderzoeksinstantie TNO of het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), dat al over onderzoeksrapporten beschikte. De minister maakte echter geen gebruik van deze instanties, maar besloot op basis van Amerikaans onderzoek een proef te starten met de wapens.

Volgens een woordvoerder van Ter Horst is er „nagedacht” over het advies van de politietop een instantie als TNO in te schakelen. „De minister heeft echter besloten dat er voldoende onafhankelijk onderzoeksmateriaal bekend was en dat er geen nader verdiepingsmateriaal nodig of mogelijk was. De Raad van Hoofdcommissarissen heeft daarmee ingestemd.”

Uit rapporten die deze krant heeft opgevraagd, blijkt dat de politietop zich aanvankelijk zorgen maakte over het ontbreken van onderzoeksresultaten. De politietop beschikte in 2005 alleen over gegevens van de Amerikaanse fabrikant van de Taser, wereldwijd marktleider. Die stelt dat „nimmer is vastgesteld dat het Tasergebruik de bepalende factor voor het overlijden is geweest.”

Volgens Amnesty International zijn er in Amerika al honderden mensen overleden na te zijn beschoten met het wapen.

---

Niet iedereen overleeft een aanval met het stroomstootwapen Taser. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International zijn er sinds 2001 in Amerika meer dan 350 doden gevallen door het omstreden wapen, onder wie jongeren. Enkele voorbeelden.

Jongeren
In Bay City in de Amerikaanse staat Michigan overleed afgelopen weekend een 15-jarige jongen nadat hij was beschoten met een stroomstootwapen. Volgens de politie was er een conflict in een appartement tussen twee jongemannen. Een van hen zou een agent willen aanvallen, waarop de Taser werd gebruikt. De jongen overleed korte tijd later.

In januari bezweek een 17-jarige jongen uit Martinsville in de Amerikaanse staat Virginia na te zijn beschoten met een stroomstootwapen. De politie was afgekomen op een melding over een mogelijk conflict.

Het zou ernaar hebben uitgezien dat de jongen in een woning een agent te lijf wilde gaan, waarop die vuurde met de Taser. Medische hulp mocht niet meer baten.

De 17-jarige Darryl Turner overleed vorig jaar na een incident met de Taser in de Amerikaanse staat North Carolina. De politie schoot in een winkel met het stroomstootwapen, omdat Turner zich zou hebben misdragen. De jongeman had wat gestolen in de winkel en zou iets naar een personeelslid hebben gegooid. De jongen zou geen gewelddadige reputatie hebben gehad.

Woedend
De confrontatie met het stroomstootwapen kostte in 2007 de Pool Robert Dziekanski het leven op het Canadese vliegveld Vancouver Airport. Op de videowebsite YouTube circuleert filmmateriaal over het beruchte incident. De niet-Engelssprekende man, die naar Canada wilde emigreren, zou woedend zijn geworden als gevolg van procedures die niet naar zijn zin verliepen.

Te zien is dat de voormalige mijnwerker, gekleed in een witte jas, zich verschanst achter meubilair dat opgesteld staat tussen heen en weer bewegende elektronische deuren. De man houdt een tafeltje omhoog, waarmee hij zich kennelijk anderen van het lijf wil houden. Passagiers proberen hem vergeefs tot rust te manen. De Pool begint met spullen te gooien.

Na enige tijd verschijnen er politiemensen. De agenten komen naar de amokmaker toe en het stroomstootwapen wordt diverse keren gebruikt. Schreeuwend slaat de man tegen de vloer. Na amper enkele minuten is er nauwelijks nog beweging in de man. De aanval is dodelijk. Het optreden van de Canadese politie is omstreden. De politie sprak de Pool in het Engels aan, hoewel de politie zou zijn meegedeeld dat hij die taal niet begreep. De man zou geen alcohol of drugs hebben gebruikt.