De toon werd gezet tijdens de openingsceremonie in de Indonesische hoofdstad Jakarta, vorige week maandag. In de bijeenkomst moesten alle 44 partijen een akkoord ondertekenen voor vreedzame verkiezingen. De ondertekening ontaardde echter in een schaamteloze vechtpartij tussen leden van de verschillende partijen.Voor het oog van de televisiecamera’s was het duwen en trekken, waarbij politieagenten de ruziënde partijen uit elkaar moesten halen. De beschamende beelden werden gevolgd door een golf van kritiek op de Indonesische kiescommissie (KPU), die zou hebben gefaald om het campagnerooster gereed te hebben voor de in totaal 44 partijen die meedoen aan de stembusstrijd.

Onder de deelnemers zijn zes lokale partijen in Atjeh, de provincie in het uiterste noorden van Sumatra, dat een grote mate van autonomie kreeg na een zich voortslepende onafhankelijkheidsstrijd.

In de campagneperiode mogen elke dag slechts drie of vier partijen de straat op om campagne te voeren. De KPU hoopt hiermee bloedige botsingen tussen aanhangers te voorkomen. De afgelopen jaren hadden gewelddadige conflicten plaats tijdens lokale verkiezingen in de provincies Noord-Molukken, Zuid-Sulawesi en Oost-Java.

De grootste woede ontstond de afgelopen dagen. In Oost-Java zou massaal fraude zijn gepleegd met behulp van valse ”Daftar Pemilih Tetap” (DPT), oftewel kieslijsten met fictieve namen. De Indonesische media hebben het schandaal al een naam gegeven: ”DPT-gate”.

De zaak kwam aan het licht toen Herman Sumawiredja, politiecommandant op Oost-Java, plotseling van zijn functie werd ontheven. Hij leidde het onderzoek naar de valse kieslijsten.

Op 18 februari maakte hij bekend over harde bewijzen van fraude te beschikken en een officieel strafrechtelijk onderzoek te starten. Zijn rechercheurs vonden 345.000 fictieve namen op een kieslijst van 1,2 miljoen kiezers. Na grondig onderzoek bleek al snel dat zeker 29.000 namen compleet verzonnen waren.

De bekendmaking van de fraude schoot de superieuren van de commandant in het verkeerde keelgat. Een dag na zijn persconferentie kon Herman Sumawiredja zijn biezen pakken. Hij besloot zelf met vervroegd pensioen te gaan. Een hoge politieman uit Jakarta werd vervolgens naar Oost-Java gestuurd, volgens sommige ingewijden met als doel het rechercheonderzoek in de kiem te smoren.

Dit voedde de hardnekkige geruchten in Indonesië dat personen uit de hoogste regionen van de regering betrokken zijn bij de verkiezingsfraude. Sindsdien staat Jakarta bol van de vragen over de rol van de Indonesische politietop in het crimineel onderzoek in Oost-Java. Belangrijkste vraag is: wie gaf opdracht tot het politie-ingrijpen waardoor het crimineel onderzoek naar de fraude tot stilstand kwam?

Vorig jaar was de provincie Oost-Java het toneel van een verbeten verkiezingsstrijd tussen twee gouverneurskandidaten. Uiteindelijk moest het constitutioneel hof in Jakarta de winnaar aanwijzen. Berichten over kiesfraude deden toen ook de ronde. De winnaar was toen de lokale politicus Soekarwo, die politiek gesteund werd door Partai Demokrat, de partij van president Yudhoyono. Iedereen noemt de Indonesische president, in de volksmond bekend als SBY, ”Mister Clean”, omdat zijn politieke blazoen nog niet bevlekt zou zijn door de chronische corruptie in de Indonesische politiek.

De DPT-gateaffaire komt, zeventien dagen voor de parlementsverkiezingen, dan ook hard aan voor de populaire president Yudhoyono, die hoopt herkozen te worden. Partijen met 20 procent van de stemmen of 25 procent van de 560 zetels in het Indonesische parlement mogen een presidentskandidaat leveren voor de presidentsverkiezing op 8 juli.

Duidelijk is dat Indonesië, een ontwikkelingsland met 171 miljoen kiezers en zonder centraal bevolkingsregister, gemakkelijk ten prooi kan vallen aan grootscheepse kiezersfraude. Zeker nu buitenlandse waarnemers niet in groten getale aanwezig (zullen) zijn.

Oppositiepartijen van SBY’s coalitieregering ruiken intussen bloed. De presidentskandidaten Prabowo Subianto en Rizal Ramli, beiden underdogs in de kiesstrijd, eisen dat de verkiezingen worden uitgesteld. De grote politieke partijen PDI-P van voormalig president Megawati Sukarnoputri en de partij van oud-dictator wijlen president Soeharto, Golkar, die nu geleid wordt door vicepresident Jusuf Kalla, willen dat de fraudezaak eerst verder onderzocht wordt.

Vooralsnog heeft SBY bepaald dat 9 april als verkiezingsdag blijft staan.