De regel geldt dat de kosten die iemand in aftrek brengt, ook op diegene moeten drukken. In een recente zaak kwam dat aan de orde bij het gerechtshof in Den Haag.Het ging om een ondernemer die niet was verzekerd voor ziektekosten omdat hij gemoedsbezwaard was. Hij moest de ziektekosten voor zichzelf en zijn gezin dus zelf betalen.

Een van zijn kinderen werd ziek en moest daarom eind 2000 in het ziekenhuis worden opgenomen.

De man moest dus flinke ziektekosten maken. Het ging om circa 5000 euro in 2000 (waaronder de kosten van de ziekenhuisopname) en om circa 30.000 euro in de beide jaren daarop.

Anonieme giften
De belastingadviseur van de ondernemer trok de ziektekosten af in zijn aangifte inkomstenbelasting na aftrek van de drempel.

In de bijlage bij de aangifte vermeldde hij tevens ontvangen giften voor ruim 35.000 euro in 2001 en circa 30.000 euro in 2002. In de stukken van het gerechtshof wordt niet duidelijk gemaakt van wie de giften zijn ontvangen.

De inspecteur legde eerst een aanslag op, maar ging in het kader van centraal onderzoek bij de Belastingdienst nog eens nader naar de aftrekposten kijken. Hij kwam tot de conclusie dat hij het niet eens was met de aftrek van de ziektekosten. Er waren immers giften gedaan die qua bedragen min of meer overeenkwamen met de ziektekosten. Daarom hadden de ziektekosten niet op de ondernemer gedrukt.

De ondernemer en de inspecteur moesten hun standpunten uiteindelijk voor de rechter verdedigen.

Voor het gerechtshof in hoger beroep betoogde de ondernemer dat de giften in feite bedoeld waren om de (huishoudelijke) kosten van het gezin in algemene zin te kunnen dekken.

Het gerechtshof gaf de inspecteur gelijk. De ziektekosten hadden niet op de ondernemer gedrukt. Hij kon, volgens het hof, redelijkerwijs verwachten dat er (anoniem) giften zouden worden gedaan omdat hij actief lid was van een kerk.

Omdat de ziektekosten konden worden voldaan uit de giften, was er geen sprake van ziektekosten die op de vader drukten.

Arrest uit 1985
Het hof verwees hierbij naar een arrest van de Hoge Raad uit 1985, waarin een vergelijkbaar oordeel werd gegeven. Kosten die kunnen worden voldaan uit ontvangen giften, zijn net zo min aftrekbaar als kosten die worden vergoed door een zorgverzekeringswet, had ons hoogste rechtscollege destijds geoordeeld.

Het feit dat de ondernemer –volgens het Hof– redelijkerwijs zou kunnen verwachten dat er vanuit de kerk giften zouden worden gedaan, komt in de gepubliceerde stukken een beetje uit de lucht vallen.

Ook is het de vraag waarom dat relevant was. Het suggereert in ieder geval dat de kerkelijke gemeente of de leden van de kerk als verzekeringsmaatschappij fungeren.

Gezinsbegroting
Hoe dan ook, kernpunt is hier toch wel dat de ondernemer de kosten kon betalen uit de giften. Dat op zich al leidt er volgens de rechtspraak van de Hoge Raad toe dat geen ziektekostenaftrek wordt toegestaan. Maar wat was nu het oordeel geweest als de giften waren verstrekt om de ondernemer in staat de stellen de normale huishoudelijke kosten van zijn gezin te betalen, omdat de ziektekosten een gat in zijn ‘gezinsbegroting’ hadden geslagen? Er lijkt in ieder geval wat voor te zeggen dat de ziektekosten dan wel aftrekbaar zouden zijn.

Het Gerechtshof en de inspecteur besteden geen aandacht aan de vraag of de ontvangen giften in dit geval belast zouden zijn met schenkingsrecht.

Dat risico is zeker aanwezig, al gaat er gevoelsmatig wel wat wringen. Is hij daadwerkelijk verrijkt (dat is een vereiste voor het schenkingsrecht)?

Een ander argument tegen een schenking zou kunnen zijn dat de gemeenteleden van de kerk in feite een soort onderlinge waarborgovereenkomst hadden gesloten. In feite zou de vader dan een recht op ‘vergoeding’ van de ziektekosten hebben. Deze redenering lijkt echter voor dit soort gevallen twijfelachtig.

Discussie
Hoe dan ook, de ondernemer in deze casus had volgens de gepubliceerde stukken alleen het fiscale nadeel ter zake van de niet-aftrekbare ziektekosten. Op zich een oordeel dat voor discussie vatbaar is, maar wel logisch gelet op oudere jurisprudentie. Als niet duidelijk is dat de giften strekken ter vergoeding van de ziektekosten, kan mogelijk wel een aftrekpost voor deze kosten worden geclaimd.

De auteur is werkzaam bij PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs NV. Reageren aan scribent? fiscaliteiten@refdag.nl.