Zalm had behoefte aan een stabiele coalitie, nadat het kabinet-Balkenende I in oktober 2002 ten onder gegaan was aan interne strubbelingen rond de LPF. Die stabiliteit dacht hij aan te treffen bij de voormannen van CU en SGP. „Een man als Van der Vlies is voor mij een toonbeeld van integriteit en betrouwbaarheid.”Zalm krijgt van de VVD toestemming om verkennende gesprekken te voeren met beide partijen. Zowel de passieve variant (SGP en CU nemen niet deel aan het kabinet, maar steunen het wel) als de actieve variant (wel kabinetsdeelname) zijn bespreekbaar.

Bij de besprekingen met CU en SGP blijkt de ethische paragraaf de liberale toets van de fractie te kunnen doorstaan. Voorafgaand aan het overleg met de kleine christelijke partijen had de VVD verklaard behaalde resultaten tijdens de paarse kabinetten over abortus en euthanasie niet terug te willen draaien.

Als D66 later aangeeft toch regeringsverantwoordelijkheid te willen dragen, is het Zalm die bewerkstelligt dat de ethische paragraaf ongewijzigd in het regeerakkoord van CDA, VVD en D66 komt.

Als fractievoorzitter van de VVD krijgt Zalm te maken met twee lastige kwesties; de breuk met Wilders en het Nederlanderschap van Hirsi Ali.

Het eigenzinnige optreden van Wilders binnen de VVD leidt tot een breuk met de partij. Hij eist van Zalm overal in het land zijn eigen standpunten te kunnen verdedigen en ongeacht de opinie van de rest van de fractie wil hij Turkije nooit toelaten tot de EU. Zalm en Van Aartsen weigeren daaraan toe te geven, waardoor de breuk realiteit wordt.

In mei 2006 wordt Hirsi Ali uit de fractie gezet vanwege vermeende leugens over haar Nederlanderschap. Haar vertrek was voor Zalm een persoonlijk dieptepunt, meldde hij tijdens de dinsdag gehouden boekpresentatie in Perscentrum Nieuws-poort.

Wat vindt Zalm van de ontwikkelingen binnen de VVD, nu die sinds een paar jaar in drie afzonderlijke partijen uiteengevallen is? „Als politicus heb je geen invloed op zulke gebeurtenissen. Ik lig niet wakker van de VVD. De hervormingsagenda om de kredietcrisis te bestrijden, is belangrijker.”

Voor Zalm was zijn eerste week als minister van Financiën in 1994 zijn politieke hoogtepunt. Tijdens zijn debuut als minister in het kabinet-Kok I introduceerde hij de ”Zalmnorm”: meevallers op de rijksbegroting worden niet gebruikt voor extra uitgaven, maar voor het aflossen van de staatsschuld.

Een beroepskeuzetest van het arbeidsbureau geeft een bondige omschrijving van de persoon Gerrit Zalm, een kwalificatie waar hij zelf nog steeds trots op is: „Gerrit is een gevoelige jongen, die de dingen op een zakelijke manier aanpakt.”

Zalm nam op 22 februari 2007 afscheid van de politiek. Momenteel is hij topman van ABN AMRO.