Ruim een maand geleden beloofde Mufiq al-Rabii, de Iraakse adviseur voor nationale veiligheid, tijdens een bezoek aan Teheran dat Bagdad uiterlijk in april het kamp al-Ashraf zal sluiten. In dit kamp bevinden zich sinds 1986 circa 4000 leden van de Iraanse oppositiebeweging Mujahedien Khalq.Over het lot van deze beweging wordt reeds sinds maanden druk gespeculeerd in de Arabische media naar aanleiding van een reeks uitspraken van Iraakse politici en niet het minst door de Iraakse minister-president Nuri al-Malaki zelf, die tijdens een toespraak op nieuwjaarsdag totaal onverwacht dreigende taal gebruikte richting de Mujahedien Khalq. Hij verklaarde dat de beweging haar status van ”beschermde organisatie” zou verliezen. Hij zei letterlijk dat hij de groep zou plaatsen op de lijst van terroristische bewegingen.

Een waas van geheimzinnigheid omhult de Khalqbeweging. De beweging werd opgericht in Iran in 1965 als een oppositiebeweging tegen de voormalige sjah Pahlavi en zijn westerse bondgenoten. De ideologie van de beweging was een combinatie van sjiitisch activisme en marxisme. De beweging speelde een actieve rol in de Iraanse revolutie van 1979. De Khalqbeweging participeerde in de bestorming van de Amerikaanse ambassade in Teheran en het gijzelen van het ambassadepersoneel.

Vrijwel gelijk na het welslagen van de revolutie begon Khomeini echter op bloedige wijze af te rekenen met de linkse beweging. De Khalqbeweging verplaatste in 1981 haar hoofdkwartier naar Parijs, totdat ze in 1986 Frankrijk werd uitgewezen. Sinds 1986 verblijft de beweging in Irak, waar ze bescherming genoot van Saddam Hussein. De Khalqbeweging kreeg minstens zes locaties toegewezen in Irak, allemaal dicht bij de Iraanse grens, waaronder al-Ashraf. De leden werden door het Iraakse regime zwaar bewapend en voerden vanaf Iraaks grondgebied bloedige acties uit in Iran.

De Khalqbeweging wordt ervan beschuldigd dat ze participeerde in het neerslaan van de volks-opstand in het zuiden en noorden van Irak in 1991. Hervan is echter geen enkel concreet bewijs gevonden.

De situatie veranderde in 2003 toen Amerikaanse troepen Saddam Hussein ten val brachten. De belangrijkste concentratie van Mujahedien Khalq bevindt zich in al-Ashraf, een stad 70 kilometer ten noorden van Bagdad. Sinds juni 2003 stond dit kamp onder Amerikaans gezag. Op 1 januari van dit jaar werd het overgedragen aan de Iraakse autoriteiten.

Het Amerikaanse standpunt met betrekking tot de Khalq-beweging komt tegenstrijdig over. Enerzijds staat de beweging sinds 1997 op de Amerikaanse lijst van terroristische bewegingen, anderzijds geniet de organisatie steun van het Amerikaanse Congres. Duidelijk is dat de Khalqbeweging zowel in Iraakse als in Amerikaanse handen een instrument is. Het kan zijn dat Washington de Iraanse oppositiebeweging als wisselgeld gebruikt om met Teheran op de een of andere wijze tot een akkoord te komen omtrent de verdeling van invloedssferen in Irak.

Het belang van een Iraanse oppositiebeweging die het regime in Teheran wil omvergooien en bovendien het Westen van waardevolle informatie voorziet, moet niet worden onderschat. Bewezen is dat de Khalq de VS van informatie hebben voorzien met betrekking tot het Iraanse nucleaire programma. Het Amerikaanse militaire opperbevel in Irak verklaarde recent dat ook na 1 januari een Amerikaanse presentie wordt gehandhaafd in al-Ashraf.

Hoezeer Iran erop gebrand is om de Khalqbeweging in handen te krijgen, maakte een BBC-documentaire uit 2007 duidelijk. Hierin werd onthuld dat Teheran in de tweede helft van 2003 tot een deal probeerde te komen met de VS. In ruil voor uitlevering van de Mujahedien Khalq beloofde Iran zijn hulp te staken aan Hamas en Hezbollah. Bovendien zouden de Amerikanen toegang krijgen tot de Iraanse nucleaire faciliteiten.

De Khalqbeweging is ook waardevol voor de Iraakse regering. Iran wordt ervan beschuldigd sjiitische milities is Irak te bewapenen en in het zuiden op grote schaal Iraakse olie te stelen. Bovendien eist de huidige Iraanse regering 600 miljard dollar van Irak als compensatie voor de geleden verliezen in de Iraans-Iraakse oorlog. Sjiitische partijen in de Iraakse regeringscoalitie die dicht bij Teheran staan, willen de Khalq gebruiken om deze kwesties te beslechten.

Internationale organisaties zoals Amnesty International en het Rode Kruis protesteren heftig tegen een mogelijke uitlevering van de Mujahedien Khalq aan Iran, waar hen waarschijnlijk de doodstraf wacht. De afgelopen weken verklaarde de Iraakse regering meerdere malen dat de Khalqleden overeenkomstig internationale verdragen zullen worden overgeleverd aan ”derde” landen, waarmee Europese landen worden bedoeld. Het recente Europese besluit om de beweging te schrappen van de lijst van terroristische organisaties lijkt hiervoor de weg te hebben vrijgemaakt.