Met een onzeker jaar voor de boeg wilde de consument 2008 kennelijk in stijl afsluiten, denkt economisch psycholoog Fred van Raaij.Het CBS meldde donderdag dat de bestedingen van huishoudens aan goederen en diensten in december met 0,5 procent zijn gestegen. De lichte stijging van de consumptie volgt op een lichte afname een maand eerder. De daling in november was de eerste in vijf jaar.

Volgens Van Raaij, hoogleraar economische psychologie aan de universiteit van Tilburg, is de stijging in december verklaarbaar. „Veel mensen wilden nog even sinterklaas en Kerst vieren alsof er geen crisis was. Ook leefde nog de gedachte dat de recessie mogelijk aan ons voorbij zou gaan. Pas in de loop van januari en in februari is het echt serieus geworden, met de slechte berichten van het CBS en het CPB.”

Wel was in december al te zien dat de consument zich meer en meer thuis terugtrekt. „Weg van de boze buitenwereld en het thuis gezellig maken”, aldus Van Raaij. De horeca zat in de decembermaand dan ook met de handen in het haar omdat mensen fors minder buiten de deur aten en dronken. Ook vakanties en uitstapjes moesten eraan geloven, zo blijkt uit onder meer de gedaalde uitgaven aan vliegtickets.

Ook de lagere uitgaven aan auto’s en woninginrichting passen volgens Van Raaij in het beeld van een beginnende recessie. „Op luxegoederen wordt het eerst bezuinigd, daarna op kleding en schoenen en pas in een later stadium op de dagelijkse boodschappen.” Dat er rond de feestdagen meer speelgoed is verkocht, verbaast Van Raaij niet. „De meeste mensen vinden nog altijd dat je op cadeautjes voor kinderen niet mag bezuinigen.”

Van Raaij verwacht dat de consumptiecijfers er de komende maanden heel anders uit komen te zien. „Toen werd het inkomen nog niet bedreigd, nu zijn daarover meer zorgen.”