„Krokodillentranen heel snel afvegen”
Schaalvergroting en concurrentie op de elektriciteitsmarkt hebben zeker hun voordelen voor de consument, als de overheid maar goed reguleert en controleert. „Daar ontbreekt het echter aan. De regulering is nog niet klaar en de markt gaat al volop zijn gang.”
Groot nieuws was het maandag niet voor hem, de overname van energiebedrijf Nuon door de Zweedse firma Vattenfall. „Na Essent volgt Nuon en Eneco zal binnenkort ook wel eenzelfde weg gaan”, zegt ir. Frans Rooijers (50). Rooijers is directeur van CE Delft, dat zichzelf omschrijft als ”CE Oplossingen voor milieu, economie en technologie”. De onderzoeksorganisatie heeft een brede waaier van opdrachtgevers: overheden, energiebedrijven, Europese Commissie en milieuorganisaties. Bij CE Delft werken vijftig mensen.Tranen bij een overname als deze zijn per definitie krokodillentranen, zegt Rooijers, en die kunnen het best snel worden afgeveegd. „Zo’n deal is onvermijdelijk het gevolg van de weg die is ingeslagen. Energie moest een marktsector worden en dan is dit het logisch resultaat.” Binnen een paar jaar zijn er in Europa vijf tot zeven sterke spelers over, verwacht hij. „In Spanje is onlangs een deel van de energiemarkt overgenomen door de Italianen; het Franse EDF zit in het Verenigd Koninkrijk. Dat proces zet verder door.”
Toen Rooijers twintig jaar geleden aantrad bij CE, telde Nederland zeker vijftig energiebedrijven en -bedrijfjes, memoreert hij. „In vijftien jaar zijn die samengevoegd tot drie grote, Essent, Nuon, Eneco, en nog een paar kleintjes.” Het Belgische Electrabel kocht centrales in onder meer Groningen, Nijmegen, Zwolle en Lelystad, maar kwam inmiddels zelf in handen van Suez, een Franse gigant.
De keuze voor marktwerking in de sector noemt Rooijers „logisch”, het uitsluiten van de elektriciteitsnetten bij overnamedeals acht hij „een goede zaak”, omdat het monopolieactiviteiten betreft. Of de consument erop zit te wachten? „Concurrentie heeft zeker voordelen, want er wordt beter gelet op de verhouding prijs-kwaliteit.” De overstap van de ene maatschappij naar een andere verloopt tegenwoordig „gladjes” meent hij, al was dat in het verleden anders.
„Waar het echter aan schort is overheidsregie. De energievoorziening is van vitaal belang, ook in de verduurzaming die hard nodig is en waarvoor de EU ambitieuze doelen afsprak. Daarom moeten overheden eisen stellen aan de partijen, maar die rol hebben ze nog onvoldoende opgepakt. Er zijn een toezichthouder en een energiebeurs APX, prachtig, maar op de punten duurzaamheid en voorzieningszekerheid is helaas weinig geregeld.”
De elektriciteitsvraag neemt nog toe, oude centrales zijn toe aan vervanging, maar de overheid laat dingen gebeuren. „Als het gaat over de strijd tussen duurzaam en fossiel: er ligt nu pas een eerste wetsvoorstel bij de Raad van State en er is veel meer huiswerk te doen. De regulering is op geen stukken na klaar en de markt gaat al volop z’n gang. Dat is bedenkelijk, vind ik.”
Dat de SP protest aantekent tegen de voorgenomen overname is een achterhoedegevecht, zegt Rooijers. „Nuon wordt verkocht op basis van z’n marktwaarde in euro’s: dat is een logisch gevolg van eerdere politieke keuzes. De Tweede Kamer heeft destijds na veel wikken en wegen ja gezegd tegen deze gang van zaken en het is zeker niet dramatisch dat het nu zo gaat. De stroomvoorziening gaat echt wel door, maar laat de regering op tijd sturen, zoals destijds is afgesproken. De markt kiest uit zichzelf altijd voor goedkoop in plaats van duurzaam.”