Sommige mensen zouden het stuk in kwestie voorzichtigheidshalve als ”samenspraak” betitelen, want ja, alleen de term ”toneelstuk” ligt al gevoelig. Maar helemaal eerlijk is dat niet, je bekijkt het verleden dan toch door een gekleurde bril van bevindelijk-puriteins geïnspireerde opvattingen. ”Treurspel” staat er immers in hoofdletters boven de authentieke tekst, en wie daar de ogen voor sluit, doet de auteur geen recht.Benthuizen dus. Het ging hier om een opmerkelijk initiatief, afkomstig van de plaatselijke supermarkteigenaar. Hij had vorig jaar een uitgave van de ”Over-Ysselsche sangen en dichten” van de zeventiende-eeuwse dichter Revius op de kop getikt, en was onder de indruk geraakt van de poëzie daarin. Ook van Revius’ bewerking van het bijbelboek Esther in de vorm van het treurspel ”Haman” – de enige onverdacht gereformeerde tragedie uit onze Nederlandse traditie.

Zo rees het plan om een avondje te organiseren, waarbij de verschillende bedrijven van het stuk voorgedragen konden worden, afgewisseld met de diverse gangen van het diner. De genodigden waren voornamelijk familieleden, vrienden en bekenden van de organisator, de ingrediënten voor de maaltijd waren ter beschikking gesteld door zijn supermarkt, het eten was klaargemaakt door een bevriende kok en de artistieke leiding was in handen van een gepensioneerde docent Nederlands.

De laatste verdeelde de rollen en oefende met onwennige voordragers. Hij trok ook grenzen: er mocht best op dramatische toon gelezen worden –hijzelf deed daarin voor niemand onder– maar er zouden verder geen gebaren of handelingen aan te pas komen.

Per bedrijf kwamen er vijf, zes, zeven mensen naar voren om de rol van bijvoorbeeld Haman, Mordechai, Esther of de rei van Jodinnen te vertolken. Intussen kon de rest van de aanwezigen de tekst volgen in een speciaal programmaboekje. Goed bedacht, want 17e-eeuw Nederlands is nu eenmaal niet altijd even makkelijk.

Gang na gang werd verorberd, bedrijf na bedrijf werd voorgedragen. Aan het eind van de avond mochten de dankbare gasten –die gratis een kostelijke avond hadden genoten– een gift schenken aan de Spaanse Evangelische Zending. Of dat laatste helemaal in de lijn van Revius was, mogen we ons afvragen, want hij had weinig mededogen met Spanjolen. Maar ja, hij leefde natuurlijk in oorlogstijd.

Blijft de vraag: wat zegt dit alles nu over de toneelpraktijk in de gereformeerde gezindte? Een stukje spelen op een bruiloft mag, rollenspel in het onderwijs mag, samenspraken voordragen mag, dramatische teksten voorlezen mag. Alleen als de naam ”toneel” of ”toneelstuk” valt, mag het niet. Dat probleem is wel wat meer studie waard: waar liggen nu precies grenzen?

In Revius’ eigen tijd lag het trouwens ook niet allemaal helder. Waarschijnlijk schreef hij ”Haman” om te laten zien dat hij de moeilijke vorm van het treurspel beheerste, net als andere grote dichters, maar het is onduidelijk of hij het ook wilde laten spelen. Het zou kunnen, want hij was niet tegen dramatische oefeningen op school en aan de universiteit – zolang het maar in het belang van het onderwijs was. Maar hij kan het ook heel goed alleen als leesdrama bedoeld hebben. En dan heeft het Benthuizense publiek perfect uitgevoerd wat de dichter voor ogen stond.

Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl