Historisch kabinetorgel voor Bennekom
De gemeente Ede telt sinds deze week een nieuw rijksmonument: in de Oude Kerk van Bennekom is een historisch kabinetorgel uit de 18e eeuw geplaatst. Woensdagavond wordt het instrument in gebruik genomen.
Tot voor kort was er in de Oude Kerk van Bennekom helemaal geen plaats voor een koororgel. De kerk is echter drie jaar geleden gerestaureerd en heringericht; sindsdien is er ruimte voor een tweede instrument naast het Leichelorgel uit 1878.In diezelfde tijd liep de Bennekomse gemeente aan tegen een historisch instrument uit 1762 dat al klaarstond als pronkstuk voor een veiling van Sotheby’s.
Het gaat om een kabinetorgel: een klein pijporgel dat qua uiterlijk lijkt op een schrijfkabinet; als de luiken dicht zijn en het klavier is ingeschoven, ziet niemand dat het een orgel is.
Het instrument werd in 1762 vervaardigd door de Amsterdamse orgelmaker Deetlef Onderhorst, die gezien wordt als een van de belangrijkste orgelbouwers van zijn tijd. Onderhorst bouwde en onderhield kerkorgels, maar daarnaast vervaardigde hij ook een zestiental huisorgels. Acht van die instrumenten zijn sowieso verloren gegaan, van vijf zijn slechts fragmenten over.
Drie instrumenten zijn echter redelijk origineel bewaard gebleven. Eén bevindt zich in de Oude Kerk van Amsterdam, het tweede staat in de Geertekerk in Utrecht, en het derde… sinds deze week in Bennekom. Volgens Wout Hol, organist van de kerk en secretaris van de kersverse Stichting Kabinetorgel 1762 Onderhorst, is het Bennekomse instrument het best bewaard gebleven. „Er ontbreekt geen stukje aan.”
Het zeven stemmen tellende kabinetorgel, dat al in Amsterdam, Elburg en Voorst heeft gestaan, is nu afkomstig uit Huis De Trompenburgh in ’s-Graveland, een buitenplaats die in de 17e eeuw gebouwd werd voor een zoon van de legendarische admiraal Maarten Harpertsz Tromp.
De familie Houthoff, die de buitenplaats sinds 1952 bewoonde, zag zich een aantal jaar geleden genoodzaakt De Trompenburgh te verlaten en afstand te doen van de omvangrijke inventaris. Het meeste antiek ging naar veilinghuizen. Door tussenkomst van een erfgenaam van de familie die in Bennekom woont, Hans Egberts-Houthoff, kon het kabinetorgel echter teruggetrokken worden uit de veiling. Voor een luttel bedrag kwam het instrument naar Bennekom.
Maar, het was onbespeelbaar. Flentrop Orgelbouw restaureerde het orgeltje echter; waarmee een bedrag van 75.000 euro gemoeid was. Sinds deze week klinkt het instrument weer.
De bekende organist en orgelbouwadviseur Jan Jongepier presenteert het historische orgel, dat inmiddels de status van rijksmonument heeft gekregen, vanavond aan het publiek. Ook burgemeester Van der Knaap van de gemeente Ede voert het woord.
De komende weken zullen de ruim duizend kinderen van de basisscholen van Bennekom in acht kindervoorstelingen kennismaken met het nieuwe rijksmonument.
Daarna gaat de nieuwe stichting zeker concerten organiseren, zegt Wout Hol. Hij is trots op het unieke instrument: „De Veluwe is een regio die nooit rijk is geweest aan orgels. Hier werkten de boeren, in het westen was de rijkdom. Dat is nu voorbij, wij hebben ook iets.”