Van Middelkoop is een „klets-majoor” voor wie geen plaats meer is in Den Haag, meent De Telegraaf. Sinds het vragenuurtje vorige week publiceert de krant bijna dagelijks berichten met die strekking. Ook NRC Handelsblad zit op die lijn: een minister die in de Kamer staat te „raaskallen” over een al dan niet gegeven interview moet bij zichzelf te rade gaan of hij wel kan aanblijven.Enkele decennia geleden ging het er totaal anders aan toe. Terwijl in Nederlands-Indië een politionele actie werd gevoerd, vroegen journalisten bewinds-lieden die daar vandaan kwamen: „Excellentie, hebt u een goede reis gehad?”

Nu gaan journalisten mee op reis en hebben ze hun nederige houding totaal laten varen. Alles wat een bewindsman zegt, kan de krant of het tijdschrift halen. Ontspannen filosoferen met de pers is er niet meer bij. Steeds moet een politicus zich daarvan bewust en op zijn hoede zijn.

Hoewel gepokt en gemazeld in de politiek, trapt Van Middelkoop echter steeds weer in dezelfde valkuil. Na een te loslippige bui tekende Vrij Nederland september vorig jaar uit zijn mond op dat hij „heel blij” was dat hij niet in dienst hoefde. Met gezag had hij niet veel op, onthulde hij.

Tegen De Telegraaf zei Van Middelkoop eind december in een informele setting iets over de missie in Afghanistan. De krant berichtte er prompt over. In de Kamer zei de minister vorige week dinsdag dat zijn citaten „volkomen uit de lucht gegrepen” waren. Een frontale aanval op De Telegraaf, die hem met gelijke munt terugbetaalde. De krant lijkt een campagne te hebben ingezet om de minister weg te krijgen.

Als media aan je stoelpoten gaan zagen, ben je als politicus in last. De kwestie-Vogelaar onderstreepte dat vorig jaar nog eens. De gewezen minister voor Wonen, Wijken en Integratie zweeg minutenlang voor een draaiende camera van nieuwslog GeenStijl. In het tv-programma Pauw en Witteman werd ze hard aangevallen op haar gebrek aan charisma. De beeldvorming kantelde daardoor onherstelbaar in haar nadeel.

Dat media zomaar een politicus ten val kunnen brengen, is echter overdreven. Het finale oordeel over een bewindspersoon wordt –nog steeds– geveld door de politiek. Een media-offensief is bovendien alleen maar succesvol als dat aanhaakt bij de politieke praktijk. De slechte pers van PvdA-minister Vogelaar bijvoorbeeld hield onmiskenbaar verband met haar gebrek aan politiek gevoel, haar ongemakkelijke omgang met de Kamer en haar inhoudelijke meningsverschillen met haar eigen partij, die haar daarom uiteindelijk dwong te vertrekken.

Na Vogelaars val richtten de media hun pijlen op minister Cramer van Milieu. Tevergeefs. Een inhoudelijke basis voor die aanval ontbrak. De PvdA vertrouwt haar, de Kamer kan met haar uit de voeten.

Van Middelkoop ligt nu ook onder vuur van de media, maar kan in de Kamer een potje breken. Een Kamermeerderheid staat achter zijn beleid. De coalitiepartijen, waaronder zijn eigen partij, de ChristenUnie, steunen hem voluit. Voor zijn positie hoeft hij morgen in het spoeddebat over zijn uitspraken in het vragenuurtje dan ook niet te vrezen. Tenzij hij in dat debat nieuwe (spreek)fouten maakt.

Want hij moet wel blijven oppassen. Hoewel kranten niet zomaar iemand kunnen wegpesten, speelt de totale beeldvorming rond een politicus toch een belangrijke rol. Wie steeds, al dan niet terecht, negatief in beeld komt, verliest gezag.

Wie gezag kwijtraakt, verliest politiek vertrouwen. Voor ministers die slechts kunnen regeren zolang ze het vertrouwen van de Kamer genieten, was en is dat funest.