Precies twintig jaar geleden werd hun oude huis aan de Bitgumerdyk gesloopt, omdat het met geen mogelijkheid te isoleren was. Er kwam na veel gedoe een nieuw huis, maximaal geïsoleerd; het voldoet net aan de eisen. Tenminste, wat de F-16 betreft. Wanneer de opvolger van dat toestel –waarschijnlijk de JSF– ook maar een beetje meer lawaai maakt, zou volgens de wet hun nieuwe huis tegen de vlakte moeten. De woning staat binnen de zogenaamde 55 Ke-geluidscontour.Staatssecretaris J. de Vries bracht gistermiddag tijdens een wandeling door Marssum een kort bezoek aan het gezin. Hij bekeek het uitzicht op de basis door hun raam. Gelt Donga wierp hem voor de voeten dat „het gedoe” na twintig jaar weer dreigt te beginnen. De Vries wees hem er echter op dat de keuze voor een nieuw toestel pas in 2010 wordt gemaakt. Maar Donga wilde hem niet zo gemakkelijk laten wegkomen. „Waar rook is, is vuur”, hield hij de staatssecretaris voor.

Margriet Donga drukte De Vries op het hart toch vooral goed naar het geluid van de opvolger van de F-16 te kijken. „Het zal toch niet waar zijn dat we hier na twintig jaar alsnog weg moeten?” vroeg ze zich bezorgd af.

Wat voor het huis van het gezin Donga geldt, geldt voor ongeveer 75 andere huizen in Marssum, Jelsum en Cornjum. En nog veel meer dorpsgenoten zijn bang voor de effecten die de komst van de JSF heeft op de leefbaarheid. Een flink deel was daarom gisteravond in de Kurioskerk om De Vries tijdens een CDA-bijeenkomst aan de tand te voelen.

In de volgepakte kerk vol inwoners van de omliggende dorpen riep De Vries op tot het uitstellen van de discussie over geluidsoverlast tot er duidelijke gegevens voorhanden zijn. Dat maakte weinig indruk.

Ook omdat de staatssecretaris kort daarvoor had uitgelegd dat voor Defensie het geluid bij de keuze geen grote rol speelt. „Geluid is geen criterium, maar een randvoorwaarde. Al het materieel dat we in Nederland gebruiken, moet aan de democratisch vastgestelde normen voldoen. Het is duidelijk dat de JSF de zwaarste straaljagermotor heeft die er is.”

De Vries vergeleek de JSF in dit verband met een Hummer, een grote Amerikaanse jeep. „Die kan ook zachtjes door de straat rijden. We kunnen afspraken maken over aangepast gebruik in Nederland. Maar de keuze voor een toestel baseren we op de vraag wat het op de missies kan doen die wij in conflictgebieden willen uitvoeren.”

De zaal vroeg de staatssecretaris onder meer waarom hij niet een JSF naar Leeuwarden laat overvliegen om de geluidseffecten in werkelijkheid te meten. „Als dat kon, zouden we het onmiddellijk doen. Maar dat is niet haalbaar”, aldus De Vries. „Maar zodra we de nieuwste testgegevens hebben geanalyseerd, zorgen we dat er in Marssum en Jelsum een simulator komt waarbij de mensen zelf kunnen horen wat het verschil is tussen een F-16 en een JSF.”

De Vries wees erop dat de invoering van de F-16, begin jaren tachtig, ook niet zonder protest verliep. „Omdat Defensie goede afspraken kon maken met de mensen uit de omgeving over het gebruik van de F-16 hoefden er uiteindelijk veel minder huizen te worden gesloopt.” Concrete toezeggingen wilde de staatssecretaris nog niet doen. „Als ik hier de antwoorden geef die u wilt horen, dan ben ik niet helemaal eerlijk. U wilt duidelijkheid, maar dat kan ik op dit moment niet waarmaken.”