Zo’n 5000 Spaanse vissers waren bij de Rías Baixas voor de tweede opeenvolgende dag koortsachtig bezig schaaldierbedden voor vervuiling te behoeden. Tientallen kleine en grote boten moeten het fjordachtige gebied beschermen tegen de olie. De mossel- en oesterbedden worden gerekend tot de rijkste van Europa.

De regionale autoriteiten bevestigden dat olievlekken de mondingen waren binnengedrongen van de baaien van Vigo en Pontevedra, en gevaarlijk dicht in de nabijheid kwamen van de Cíes, een archipel die sinds 1980 een natuurreservaat is en een belangrijk broedgebied vormt voor meeuwen, aalscholvers en zeekoeten.

De olie van de op 19 november gezonken tanker vervuilde in Spanje een kustlijn van vele honderden kilometers. De voor Galicië cruciale visindustrie is zwaar getroffen en duizenden vogels, vissen en zelfs dolfijnen zijn om het leven gekomen.

Mogelijk bereikt de olie ook de Franse kust. Woensdag dreven ongeveer 200 vlekken in de Golf van Biskaje, 200 tot 250 kilometer uit de kust. Niet alleen zijn verkenningsvliegtuigen uitgestuurd, er worden ook speciale boten gereedgehouden waarmee olie uit zee kan worden gezogen.

De Portugese minister van Defensie, Paulo Portas, zei dat delen van een grote, uiteengevallen olievlek de Portugese kust tot op ongeveer 30 kilometer zijn genaderd. De vlekken strekken zich uit over een lengte van 70 kilometer. Het gaat om ongeveer 630 ton olie.

Een Franse onderzeeër, de Nautile, inspecteerde dinsdag voor de tweede maal het wrak van de Prestige om vast te stellen of er geen olie uit de tanks lekt. Er zijn nog geen mededelingen gedaan over de bevindingen. Het wrak, waaruit al 20.000 ton olie is gelekt, bevat nog ongeveer 57.000 ton olie. Het ligt ongeveer 250 kilometer uit de Spaanse kust op de bodem van de Atlantische Oceaan.

Frankrijk gaat vanaf 1 januari alle enkelwandige tankers van meer dan vijftien jaar oud inspecteren die de Franse havens aandoen. De regering heeft dit besloten naar aanleiding van het zinken van de Prestige, aldus een regeringswoordvoerder woensdag.

De Franse regering wil tevens de aanwezigheid van verouderde tankers in de territoriale wateren ontmoedigen. De maatregel is een verscherping van het beleid dat Frankrijk en Spanje eind vorige maand aankondigden. Zo is de 26 jaar oude tanker Byzantio, die woensdag met 60.000 liter stookolie in Rotterdam arriveerde, niet welkom in Frankrijk.

De Franse president Chirac noemde woensdag reders die oude olietankers de wereldzeeën opsturen „schurken” en beschuldigde ze van „misdadig gedrag.” Spanje en Frankrijk willen de problematiek van verouderde olietankers volgende week aan de orde stellen op de top in Kopenhagen.

Woensdag riep de Spaanse eurocommissaris voor transport De Palacio, partijgenote van de Spaanse premier Aznar, in Brussel opnieuw op tot een snellere invoering van nog scherpere maatregelen tegen oude tankers. Zo wil zij zo snel als technisch mogelijk al enkelwandige tankers bannen uit Europese wateren. Oorspronkelijk stond dit pas voor de periode 2005 tot 2007 op de agenda.

De EU heeft woensdag een speciaal agentschap ingesteld voor maritieme veiligheid (EMSA) dat de te nemen maatregelen versneld moet invoeren. Drie jaar geleden werd al tot de oprichting van dit agentschap besloten, nadat de Franse kust werd getroffen door de scheepsramp met de olietanker Erika.

De Spaanse premier Aznar krijgt thuis zware kritiek te verduren, omdat hij de gevolgen van de ramp met de Prestige voor de Noord-Spaanse kust zou hebben onderschat. Woensdag beschuldigde de milieuorganisatie Greenpeace de Spaanse regering er opnieuw van veel te weinig te doen om de olie op te ruimen. Volgens Greenpeace is Madrid nog steeds niet bereid alle beschikbare middelen en menskracht in te zetten die nodig zijn om een ecologische ramp te voorkomen.

Uit de Spaanse kustplaats Vigo zijn duizenden vissers uitgevaren om een poging te doen de olievervuiling te beperken. „Zij doen dat op eigen houtje, zonder hulp van de autoriteiten”, zei een woordvoerder. De vissers klagen dat de overheid wel van alles heeft toegezegd, maar dat zij nog niets hebben ontvangen. Het gebied bij Vigo maakt deel uit van een beschermd nationaal natuurpark, dat een belangrijk vogelbeschermingsgebied is.

De autoriteiten van de Spaanse regio Galicië hebben het visserijverbod voor de kust woensdag uitgebreid tot de grens met Portugal. Zij hebben tot die maatregel besloten, omdat de olievervuiling zich naar het zuiden heeft uitgebreid. Het visverbod omvat nu zo goed als de gehele kust van Galicië.

Voor de kust van Zuid-West Frankrijk is inmiddels de eerste fase van olie-alarm ingegaan, omdat de eerste olievlekken tot op ruim 200 kilometer zijn genaderd. Er zijn al tientallen met olie besmeurde vogels gevonden. Van de monding van de Loire tot de Spaanse grens liggen dikke opblaasbare rubberen slangen klaar om de olie van de kust te houden. De Franse premier Raffarin heeft het parlement verzekerd daarvoor alles in het werk te stellen en er de middelen voor vrij te maken. Frankrijk stuurt de twee oliezuigers die voor de kust van Galicië werkzaam waren weer naar de Golf van Biskaje terug om daar de olie op te ruimen.

Overigens was Frankrijk tot dusver de Europese lidstaat die het minst werk maakte van regelmatige controles van schepen. Volgens afspraken tussen EU-ministers moeten alle lidstaten minstens 25 procent van alle schepen in hun havens laten controleren. Frankrijk controleerde echter nog geen 15 procent.