Peuters verstomden en kregen verlammingsverschijnselen aan hun benen. Vrouwen baarden doodgeboren baby’s. Achttien kinderen kwijnden weg en overleden. Er werd gedacht aan malaria, polio, aids en andere in Afrika voorkomende ziektes. Maar tests wezen op geen van deze aandoeningen.Loodvergiftiging bleek de oorzaak. De grond van het dorp zit vol met lood afkomstig van afgedankte autoaccu’s. Toen de prijs van lood in vijf jaar verviervoudigde, groeven burgers het op om te verkopen. Zo kwamen ze in aanraking met het giftige metaal, dat van oktober 2007 tot maart vorig jaar zijn slachtoffers eiste.

Thiaroye-sur-Mer is een stad met 100.000 inwoners, die jaarlijks te kampen hebben met hevige regenval waarbij het water tot kniehoogte in de huizen staat. De visserij zorgde in het verleden voor redelijke levensomstandigheden, maar de visvangst is de laatste jaren achteruitgegaan, en daarmee ook de levensstandaard. Jonge mannen proberen steeds vaker de oversteek naar Europa te maken in de hoop op een betere toekomst.

Jarenlang haalden smeden lood uit accu’s van auto’s om het om te vormen tot gewichten voor visnetten. Dat was een gevaarlijk proces waarbij de smeden met een mes de accu’s openmaakten en de stukjes lood uit het huidverschroeiende accuzuur haalden. Looddeeltjes kwamen daarbij ook in de grond terecht.

Toen de vraag naar lood groeide en de prijs ervan steeg, boden kopers uit India 60 dollarcent (43 eurocent) per kilo lood aan de bewoners van Thiaroye-sur-Mer. Vrouwen pakten vervolgens de schep om te graven; uit de grond werd thuis het lood gezeefd. Een uur zeven leverde evenveel geld op als een hele dag groenten verkopen op de markt. Tijdens het graven ontstonden stofwolken met looddeeltjes die rampzalige gevolgen hadden. Mensen werden ziek en in oktober 2007 viel de eerste van zestien dode kinderen te noteren.

De 31-jarige Demba Diaw verloor zijn kind door loodvergiftiging. Zijn vierjarige dochter kreeg eerst heftige koorts en moest overgeven. Diaw, leraar aan een islamitische school, dacht eerst aan malaria en bracht zijn dochter naar het ziekenhuis. De volgende dag overleed ze. De dokters konden hem niet vertellen wat de doodsoorzaak was.

Diaw legde contact met ouders van kinderen met dezelfde symptomen. Ook zij kregen geen uitsluitsel over wat er met hun kinderen aan de hand was. Diaw besloot de lokale media op de hoogte te brengen en hield een persconferentie waarin hij om een onderzoek vroeg. Vrijwel gelijktijdig bevestigde het ziekenhuis dat het bij de ziektegevallen om loodvergiftiging ging. De Wereldgezondheidsorganisatie werd ingeschakeld.

Bij testen die vervolgens werden uitgevoerd bij familieleden van de slachtoffers bleken moeders en kinderen 1000 microgram lood per liter in hun bloed te hebben. Honderd microgram kan bij kinderen al hersenbeschadiging veroorzaken. Doordat de oorzaak bekend was, kon het ziek geworden tweejarige nichtje van Diaw worden gered.

In maart begon de schoonmaak van het vergiftigde gebied in Thiaroye-sur-Mer. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is de grond momenteel echter nog steeds vergiftigd. Ongeveer 950 mensen zijn dagelijks in aanraking gekomen met lood en veel kinderen hebben neurologische schade opgelopen. Inwoners zeggen dat de schoonmaak niet grondig is gebeurd.

De regering van Senegal wil de mensen uit de getroffen buurt laten verhuizen. Maar inwoners denken dat de regering alleen maar profijt wil trekken van het lood in de grond door het te verkopen. Bovendien zijn veel inwoners te arm om te verhuizen.

Senegal is niet het enige land in de wereld dat te kampen heeft met door lood vergiftigde grond. Zo werden in het Vietnamese dorp Dong Mai in 2005 500 mensen chronisch ziek en liepen 25 kinderen hersenbeschadiging op na het smelten van lood. De regering besloot daarop het dorp te sluiten. Ook China werd al vier keer getroffen door een golf van loodvergiftigingen.

Dat dergelijke landen vooral worden getroffen komt doordat het fabriceren en recyclen van autoaccu’s tegenwoordig voornamelijk daar plaatsvindt. Voor Noord-Amerika en Europa, waar de meeste auto’s worden verkocht, is arbeid in die landen goedkoper en zijn de regels voor het omgaan met schadelijke stoffen veel soepeler. Zeventig procent van het lood wereldwijd wordt gebruikt voor autoaccu’s.

Ondertussen hebben de meeste mensen in Thiaroye-sur-Mer het opgraven van met lood vermengde grond afgezworen. Al zijn er enkele burgers die nog steeds geloven dat het geen kwaad kan.