Smokkelaars voerden via de tunnels niet alleen wapens aan voor Hamas, maar ook meel, brandstof en babyvoeding voor de Palestijnse bevolking, die al anderhalf jaar afgesloten van de wereld leeft. Israël en Egypte blokkeerden de toegang tot de Gazastrook nadat de islamitische militanten van Hamas daar aan de macht kwamen. Ze laten slechts mondjesmaat hulptransporten en wat basale goederen door.Hoewel waarnemers nog geen acute honger melden, jagen de inwoners van Gaza steeds wanhopiger op hun eerste levensbehoeften. „Brood is nergens te krijgen, dus ik heb de kinderen vandaag gekookte tomaten voorgezet”, vertelde Nima Burdeni woensdag. Burdeni verblijft met haar elf kinderen in het vluchtelingenkamp Rafah, aan de grens tussen Gaza en Egypte.

De clandestiene gangen die de gesloten grens ondergronds passeren, zijn dichtgegooid door aanhoudende bombardementen van de Israëlische luchtmacht. Israël hoopt met het vernietigen van de tunnels Hamas logistiek te kunnen raken. Hamas kon de afgelopen maanden in het zadel blijven omdat de tunnels Gaza bleven voorzien van noodzakelijke goederen. Die aanvoer zorgde ervoor dat de waakvlam van de Palestijnse economie bleef branden.

Die economie van Gaza is door de Israëlische blokkade vrijwel tot stilstand gekomen. De meeste van de bijna 4000 fabrieken in Gaza sloten omdat ze verstoken bleven van grondstoffen en hun producten niet konden uitvoeren. Duizenden mensen werden ontslagen in een gebied waar de meeste van de 1,4 miljoen inwoners toch al niet overleefden zonder voedselhulp van de VN.

Toen Israël de blokkade de afgelopen maanden nog verzwaarde, in een poging om de plegers van raketaanvallen vanuit Gaza op de knieën te dwingen, werd de Palestijnse bevolking steeds afhankelijker van de tunnels. Smokkelaars voerden via de tunnels wapens aan, waaronder raketten die gebruikt werden voor aanvallen op Israël. Maar de meeste van de ondergrondse gangen brachten de Palestijnen consumptiegoederen. Van geiten tot motorfietsen en diepvriezers, van meel tot chocolade.

Maar het gebied dat Palestijnen grappend Gaza’s „belastingvrije winkelgebied” noemden, is nu veranderd in een maanlandschap. De Israëlische bommen lieten een woestenij van betonpuinhopen en diepe kraters achter. Deze week meldden omwonenden dat de tunnelzone binnen een halfuur negentien keer getroffen werd. Volgens de gezondheidsdienst van Gaza eisten de bommen 2 levens en raakten 42 mensen gewond.

Tevoren had Israël gemeld al 80 tunnels te hebben vernietigd. Volgens Egypte zouden zelfs 120 smokkelgangen zijn geraakt. Omdat de smokkelaars de tunnels uit angst voor nieuwe aanvallen niet durven te naderen blijft een exact verslag van de ravage voorlopig uit. De ondergrondse gangen zijn niet zichtbaar vanuit de lucht, maar de ingangen worden gemarkeerd door de kleurige tenten van brutale smokkelaars.

Econoom Omar Shaban schatte dat twee derde van de import in Gaza via de tunnels verliep. Ze boden ongeveer 12.000 Palestijnen werk als graver, chauffeur of sleper. „De tunnels vormden Gaza’s nieuwe economie, ook al ging het slechts om import”, zei Shaban.

Volgens tunneleigenaar Abu Sufian hebben hij en zijn collega’s miljoenen dollars aan betaalde bestellingen verloren. Die kunnen nu niet vanuit Egypte worden geleverd. Shaban zei dat het vernietigen van de tunnels Hamas’ machtspositie in de Gazastrook zal schaden, maar niet fataal zal worden. Hamas onderhoudt zichzelf ook door lokale belastingen te heffen en de winst uit een netwerk van eigen winkels af te romen. Het verlies van de tunnels verdiept wel het lijden van de bevolking.

De luchtaanvallen hebben bovendien ook de laatste economische activiteit in Gaza onmogelijk gemaakt. Handelaren durven de deur niet uit, winkeliers laten hun winkels dicht en de schappen van supermarkten raken leeg. Omdat veel mensen zich niet buiten hun eigen buurt wagen krijgen ze te maken met tekorten en stijgende prijzen. Contant geld wordt schaars nu de banken al lange tijd gesloten zijn.

De Palestijnse Burdeni (45) leeft van VN-voedselhulp, maar ook de VN kampen met tekorten. Sinds 18 december delen de VN geen voedsel meer uit, omdat de aanvoer stokt door de grensblokkade. Volgens VN-medewerker Karen Abu Zayd „gaat het met veel mensen helemaal niet goed.” „Iedereen die we kennen deelt wat hij of zij kan missen. Met familie en zelfs met buurtgenoten. We hebben geen wijdverbreide honger geconstateerd, maar we zien wel voor het eerst mensen bedelen en zoeken naar iets eetbaars tussen het afval.”

Volgens de VN is de voedseldistributie inmiddels hervat. Israël laat weer humanitaire hulp voor Gaza toe.
„De smokkeltunnels vormden de nieuwe economie van Gaza”