Nederland is helaas een van de meest geseculariseerde landen van Europa. Tegelijkertijd kenmerkt ons land zich door de aanwezigheid van groepen overtuigde protestanten die trouw kerkelijk meeleven en via eigen organisaties zich op allerlei manieren in de maatschappij presenteren. Dat geldt ook voor de politiek.In toenemende mate vinden echter grensoverschrijdende activiteiten plaats. Zo zijn de kleine christelijke partijen sinds 1984 vertegenwoordigd in het Europees Parlement. In de huidige zittingsperiode zelfs met drie man. Om binnen dat Parlement een officiële fractie te vormen, moet men echter met een veel groter aantal zijn.

Vandaar dat de Nederlandse afgevaardigden van ChristenUnie en SGP deel uitmaken van de EDD-fractie, een zeer heterogene combinatie van parlementariërs, die afgesproken hebben dat ze elkaar zoveel mogelijk zullen vrijlaten. Gemeenschappelijk is niet een bepaalde christelijke overtuiging, maar een afwijzende houding ten opzichte van een federaal Europa.

Daarnaast bestaat er in het Straatsburgse Parlement de grote fractie van de Europese Volkspartij, waar het CDA bij aangesloten is. Die kenmerkt zich vanouds door een uitgesproken pro-Europese opstelling. De christelijke identiteit werd vroeger nogal rooms-katholiek ingevuld, maar stelt nu nauwelijks meer wat voor.

Geen wonder dat wel eens de vraag gesteld is of er in het Europees Parlement geen protestantse combinatie gevormd zou kunnen worden. Inmiddels heeft de ChristenUnie contacten gelegd met een aantal kleine partijen van min of meer christelijke signatuur in andere Europese landen. Dat resulteerde in een conferentie, die afgelopen vrijdag, zaterdag en zondag in het Hongaarse Lakitelek werd gehouden .

Daar werd een verklaring opgesteld over de onderlinge samenwerking. Binnen de familie van Europese christelijke partijen zou men het eens moeten worden over een christelijk program voor Europa.

Biedt dit hoopgevende perspectieven voor de toekomst? Het is in ieder geval verstandig om zich niet rijk te rekenen. Om als zelfstandige Europese fractie te kunnen opereren is een behoorlijke omvang nodig. De huidige, zestien man sterke EDD-fractie bevindt zich al zo ongeveer op het minimumniveau.

De meeste partijen die zich dezer dagen hebben uitgesproken voor onderlinge samenwerking, stellen in eigen land getalsmatig niets voor. Nu geldt ook hier dat wat niet is kan worden, maar het zou niet reëel zijn om daar al te zeer op te rekenen. Juist de protestantse landen (zowel de oude als de nieuwe EU-landen) zijn in hoge mate geseculariseerd. Men kent ook niet de Nederlandse verzuilingstraditie.

Daarnaast is er uiteraard de vraag naar het christelijk gehalte van de partners. Het Hongaars Democratisch Forum (samen met de ChristenUnie de organisator van de bijeenkomst) is officieel geen christelijke partij. Wel komt men er relatief veel protestanten (en ook wel rooms-katholieken) in tegen.

Wat betekent dat voor de identiteit van het samenwerkingsverband? Vaak wordt al te vlot gesproken over een bundeling van bijbelgetrouwe krachten. Waar legt men echter de grens? Is er een binding aan de gereformeerde belijdenis? Is er ook ruimte voor rooms-katholieken of kiest men voor een strikt protestantse identiteit? Dat heeft consequenties op allerlei gebied. Zo bleek het op de conferentie in Hongarije al moeilijk te zijn om de zondag buiten de beraadslagingen te houden.

In dit verband is het nuttig eraan te herinneren dat de eerste vormen van samenwerking tussen de protestantse ARP en CHU en de KVP in Europees verband totstandkwamen. Daar werd in de jaren zestig de basis gelegd voor de vorming van het gedeconfessionaliseerde CDA. Aanvankelijk was dat helemaal niet de bedoeling. Maar het leidde er wel toe.