Oliebollenkramen schieten aan het eind van het jaar als paddenstoelen uit de grond. Nederland luidt traditiegetrouw het oude jaar uit met bollen. Rijk voorzien van poedersuiker.De consument beleeft niet overal evenveel plezier aan de baksels. Sommige bakkers lijken het nooit te leren, zo leert ook de jaarlijkse test van het Algemeen Dagblad. Toch stijgt de kwaliteit langzaam. Een kwart van de geproefde oliebollen scoort dit jaar een 8 of hoger. Kritisch kopen blijft echter nodig.

In Zeist belooft een kraam op de Steynlaan elke dag verse kwaliteit. De werkelijkheid is anders. Er is geen bal aan de bol. De kleffe, halfgare beslagbol (1 euro, gemiddeld 105 gram/stuk) hapt als een stuk gebakken spons. Het deeg plakt aan m’n tanden. De buitenkant oogt als een vrouwtje van ver in de tachtig.

De bakker vraagt 1 euro voor de misbaksels. „Niet goedkoop”, erkent verkoopster Stephanie. „Ik zou hier geen euro voor durven vragen.” De problemen beginnen pas echt na het eten. M’n maag begint te borrelen. Wie z’n schoonmoeder dit jaar oliebollen uit Zeist voorzet, krijgt de garantie dat ze volgend jaar een ander adresje zoekt voor oud en nieuw.

Op de stoep van Intratuin in Nijkerk staat Bakkers Gebak. De kraam scoort het slechtst van de slechten in de AD-proef. Het testpanel denkt bedorven vis te eten. ’k Moet een paar keer slikken voordat ik m’n tanden in de warme hap zet. Is er een dokter in de buurt?

Maar eerlijk is eerlijk: de krokante korst is een verrukking. De egaal gebruinde ”Nijkerkertjes” (70 cent, gemiddeld 77 gram) zitten strak in hun vel. Geen harde uitstulpingen, geen verbrande krenten. De vulling, redelijk luchtig, had hooguit een snufje meer zout mogen hebben. De vernietigende score van het AD is echt onzin. De krant moet hier z’n huiswerk overdoen.

Veenendaal kan terecht bij de Hollandse Gebakkraam. Sissend verdwijnt het beslag in het vet. De kwaliteit is niet slecht. Luchtig, smakelijk, niet te vet, lekker gebruind. De vorm zou hier en daar een ietsjepietsje ronder mogen. Het formaat is aan de kleine kant (80 cent, gemiddeld 57,7 gram) voor een fatsoenlijke oliebol.

In Nunspeet bakt Rovers en Voogd & Kids ze bruin. De oliebollen (70 cent, gemiddeld 71 gram) ruiken goed, maar smaken nergens naar. ’t Is meer olie dan bol. De klant krijgt een aangebrand stuk beslag met zwartgeblakerde krenten voorgezet.

Oliebollen, de kritische consument heeft er z’n buik vol van.