De taliban hadden al lang in afgelegen gebieden een schaduwregering, maar die lijkt zich inmiddels te hebben uitgebreid tot aan Kabul zelf. Ruim zeven jaar na de door Amerikanen geleide invasie probeert de radicale islamitische militie het bewind dat zij in de tweede helft van de jaren negentig in Afghanistan vestigde nieuw leven te blazen.In Wardak hebben talibanstrijders het afgelopen jaar districtscentra bezet, controleposten op landwegen gevestigd en Afghaanse regeringsmilitairen gevangengenomen. Zij hebben er nu een eigen gouverneur en een militaire commandant, eigen rechtspraak en eigen religieuze leiders. Groepjes talibanstrijders patrouilleren er in aftandse vrachtauto’s.

De 20-jarige Anwar dringt er bij de verslaggevers op aan voor het donker naar Kabul terug te keren. „Na het invallen van de nacht rijdt er hier geen politie meer”, zegt hij.

Bronnen bevestigen dat de taliban in veel gebieden een belasting van 10 procent van de rijken heffen. Arme boeren worden gedwongen voedsel en onderdak te bieden. Daarnaast geldt een soort dienstplicht, waarbij oudere jongens vaak maandenlang worden gedwongen dienst te doen bij een militie. De rechtspraak is in handen van geestelijken en gebaseerd op de sharia, inclusief lijfstraffen zoals amputatie. Onderwijsinstellingen worden gesloten of vervangen door een madrassa, een koranschool. Voor weggebruik moet belasting worden betaald. Auto’s worden doorzocht op overheidspersoneel en buitenlanders.

De ’talibanisering’ vindt plaats in grote gebieden van het land waar ISAF, de Amerikanen of de centrale regering van president Hamid Karzai niet permanent of niet voldoende vertegenwoordigd zijn. Washington hoopt dit probleem in januari ten minste voor een deel op te lossen door naar de provincies Wardak en Logar, die beide aan Kabul grenzen, 20.000 tot 30.000 soldaten extra te sturen.

Het is niet geheel duidelijk waar de schaduwregering actief is. Volgens Abdul Salam Zaeef, voormalige talibanambassadeur in Pakistan, zitten de taliban in bijna alle provincies. „Drie jaar geleden hadden de taliban geen enkele invloed in Afghanistan. Nu hebben zij macht, soldaten, gouverneurs, districtshoofden en rechters. Er is een groot verschil met 2003 of zelfs 2005.”

De Afghaanse niet-gouvernementele organisatie Safety Office houdt het daarentegen op ongeveer 35 procent, maar erkent dat het percentage groeit.

Terwijl de taliban in het verleden een guerrilla voerden, met kleine groepjes die snel konden verdwijnen, worden nu ook aanvallen ondernomen waarbij honderden strijders betrokken zijn, zoals in de provincies Badhgis en Paktika. In Logar namen de taliban in september het district Baraki Barak over. Zij huurden er winkels en nu patrouilleren talibanstrijders in de straten. Kappers kregen opdracht hun tv de deur uit te doen. Satellietschotels werden vernield.

In de zuidelijke provincie Helmand is de dit voorjaar benoemde politiecommandant Mullah Mohammed Qassim een duidelijke vertegenwoordiger van de taliban. Hij zegt dat elk van de veertien districten van Helmand een plaatselijke bestuurder en een politiecommandant hebben die trouw zijn aan de taliban. De rechtspraak geschiedt strikt volgens de sharia.

Stamoudste Mohammad Aslam uit het district Sangin zegt dat talibanrechters wekelijks na het vrijdaggebed rechtspreken. In de regio Kajaki van Helmand, waar een door de VS gefinancierde stuwdam elektriciteit opwekt, moeten woningen met stroom extra heffing betalen. Vrachtwagenchauffeurs betalen er tol.

Volgens Aslam steunt naar schatting 90 procent van de bevolking in Helmand de taliban. De vertegenwoordigers van de centrale regering worden niet vertrouwd. „Niemand kan ze vertrouwen”, zegt Aslam. „Als er problemen zijn, gaan we naar de taliban en talibanrechters.”