De senaat boog zich gisteren over de antwoorden van het kabinet op de ruim honderd vragen uit de Eerste Kamer over de Irakoorlog. De vrijdag binnengekomen antwoorden bevredigen de senatoren totaal niet. Het kabinet herhaalt in de antwoordenreeks slechts zijn eerder ingenomen standpunten en weigert inzage te geven in geheime ambtelijke adviezen uit 2003 en in rapporten van de militaire inlichtingendiensten. De vragenstellers uit PvdA, D66, GroenLinks, SP en PvdD noemden de kabinetsreactie gisteren „onvoldoende”, „teleurstellend” en „provocerend.”De VVD, die geen vragen had gesteld, is het met hen eens. „De antwoorden van het kabinet nemen de mist die hangt rond de besluitvorming in 2003 niet weg”, concludeerde VVD-senator Rosenthal gisteren.

De senaat gaat nu aanvullende vragen stellen om het kabinet een laatste kans te bieden alsnog met de gevraagde achtergrondinformatie over de brug te komen. Als die niet helder en afdoende worden beantwoord, stemt de VVD in met een parlementair onderzoek door de Eerste Kamer. De liberalen helpen daarmee de linkse partijen aan een meerderheid. Het zou voor het eerst zijn dat de senaat dat politieke instrument inzet.

De opstelling van de VVD is verrassend, omdat de liberalen in de Tweede Kamer tegen een onderzoek zijn. Het besluit om politieke steun te verlenen aan de inval in Irak is mede genomen door een liberale minister van Defensie.

PvdA-senator De Vries, initiatiefnemer van de eerste vragenreeks aan het kabinet, reageerde gisteren opgetogen op de opstelling van zijn VVD-collega’s. Hij wil nog niet vooruitlopen op een parlementair onderzoek; eerst wil hij de antwoorden op de tweede vragenreeks afwachten. Het kabinet moet rond april hebben gereageerd. Overigens verwacht geen van de senatoren dat het kabinet nu ineens wel volledige openheid van zaken zal verschaffen.

Premier Balkenende en het CDA hebben zich altijd fel verzet tegen een Irakonderzoek. Tijdens de formatie van het kabinet-Balkenende IV poogde de PvdA een dergelijk onderzoek op de agenda te zetten, maar dat stuitte op een veto van de christendemocraten. Voor de PvdA in de Tweede Kamer staat het onderzoek nu even in de ijskast. Bij de eerstvolgende formatie haalt PvdA-leider Bos het er „vast en zeker” weer uit, zei hij onlangs.

Het kabinet heeft altijd volgehouden dat het de inval in Irak heeft gesteund omdat Saddam Hussein weigerde gehoor te geven aan VN-resoluties en niet omdat hij massavernietigingswapens zou bezitten. Van dat laatste is ook na jarenlange onderzoeken overigens niets gebleken.