„Acht jaar minister van Financiën is een prima vooropleiding voor minister-president”, zei Zalm zaterdag in een toespraak tot het VVD-congres, dat de kandidatenlijst voor de kamerverkiezingen vrijwel ongewijzigd vaststelde. Dat de VVD in de peilingen vorige week nog maar één zetel winst boekte ten opzichte van het huidige dieptepunt, is volgens hem een „tijdelijk dipje”, waarvan de partij zich best zal herstellen.

Zalm verwees de liberalen naar de vorige campagne. Toen zag het ernaar uit dat PvdA en VVD zouden strijden om de koppositie, maar kwam uiteindelijk het CDA als grote winnaar uit de bus. Dat zou nu met de VVD kunnen gebeuren, zo opperde de VVD-leider. Hij ziet het CDA nog steeds als beste coalitiepartner, maar is wel bereid de CDA/VVD-combinatie zonodig aan te vullen met een kleinere derde partij, zoals D66 of ChristenUnie.

Juist op dat punt waren er in de wandelgangen van het partijcongres tegenstrijdige opvattingen te horen. Prominente politici als de ministers Hoogervorst (Financiën) en Kamp (Volkshuisvesting) vinden dat de VVD in de oppositie moet als met het CDA geen meerderheid wordt gehaald. Ook vice-premier Remkes liet zaterdag weten dat hij ernstig rekening houdt met een rol in de oppositie.

Reden voor deze stellingname is volgens Remkes het verlangen van de VVD-top naar een stabiele meerderheidsregering. De demissionaire vice-premier moet er niet aan denken om nóg een termijn met de LPF te gaan regeren.

Minister Hoogervorst zegt weinig te verwachten van D66, vooral niet als het gaat om de WAO of om democratische hervormingen. De ChristenUnie vindt hij „zo links als de neten.”

Het partijcongres van de VVD was zaterdag extra beveiligd. Zo stonden bij de ingang detectiepoortjes, wat voor een vertraagde start van het congres zorgde. Reden voor de veiligheidsmaatregelen was de komst van Ayaan Hirsi Ali, de nummer zestien op de lijst met kandidaat-kamerleden.

Hirsi Ali vertoonde zich zaterdag voor het eerst in het openbaar, na enige tijd ondergedoken te hebben gezeten in de Verenigde Staten vanwege ernstige doodsbedreigingen. Aanleiding was haar kritiek op de positie van de vrouw in de islam. De Somalische politicologe maakte onlangs een omstreden overstap van het wetenschappelijk bureau van de PvdA, de Wiardi Beckmanstichting, naar de VVD.

Ondanks enkele tegengeluiden bevestigde het congres de zestiende plaats voor Hirsi Ali met luid applaus. De Somalische presenteerde zichzelf als iemand die zich al lange tijd aangetrokken voelt tot de liberale beginselen van vrijheid en verantwoordelijkheid. Volgens haar heeft haar oude partij, de PvdA, te lang getalmd met het aanpakken van de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving.

Op de definitieve VVD-lijst volgen na de nummers een en twee, Zalm en Remkes, mevrouw Schultz van Haegen-Maas Geesteranus (staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat) en kamerlid Terpstra. Op vijf staat staatssecretaris Nijs van Onderwijs, op zes minister Kamp van VROM. Hoogste nieuwkomer is mevrouw Griffith op de twaalfde plaats. Zij is nu nog beleidsmedewerker op het ministerie van Justitie.