„Het ging met mij net als met bijna iedereen. Op je achttiende je rijbewijs halen en dan zo snel mogelijk die auto in. Anders hoorde je er niet bij. Ik heb ontzettend veel gereden.” De auto was er gewoon voor drs. Luc Veeger, nu hoofd beleidsontwikkeling bij de verkeersveiligheidsorganisatie 3VO in Huizen.

Daar kwam verandering in na zijn verhuizing naar het centrum van Nijmegen. Daar ervoer hij de problemen die je als eigenaar van een auto hebt in een druk en niet op de auto gebouwd stadscentrum: veel hinder, ruimtetekort en extra kosten.

Vandalisme aan zijn auto vormde het breekpunt. „Op een nacht is de spiegel van mijn auto getrapt. Toen heb ik voor het eerst gedacht: Waarom moet ik ’s nachts eigenlijk een auto hebben?”

De druppel die de emmer deed overlopen, was een achtervolging door een agressieveling. „Ik draaide ergens uit een parkeerhaven. Dat ging een jonge kerel niet snel genoeg. Die begon me agressief te bedreigen en te achtervolgen. Die rit eindigde bij het politiebureau.”

Veeger besloot daarop de auto de deur uit te doen. „Een heel bewuste keuze. Ik draag er zo aan bij dat er minder geluidsoverlast is en ik verbruik niet onnodig veel energie. Als meer Nederlanders hun auto lieten staan, hadden we ook veel minder verkeersdoden. Daarnaast nemen al die automobilisten die alleen rijden, ontzettend veel ruimte onnodig in beslag.”

In het begin was het even wennen zonder auto, maar Veeger vond snel allerlei oplossingen. „Een krat bier kun je heel goed achter op een fiets vervoeren. En heb ik een keer wat groots, dan huur ik een auto of ze brengen het thuis.”

Veeger benadrukt vooral de positieve kant van het wegdoen van zijn auto. „Ik heb een goede vouwfiets gekocht. Daar voel ik me heel prettig en vrij op. Op de fiets verplaats je je veel gemakkelijker door het verkeer. Je kunt makkelijker stoppen om een keer van het landschap te genieten of om even een praatje te maken. Automobilisten zitten allemaal alleen opgesloten in hun auto.”

Bijkomend voordeel is een betere conditie. „Vroeger vond ik 4 of 5 kilometer fietsen heel wat. Nu fiets ik met gemak 40 of 50 kilometer”, vertelt Veeger, die meerdere keren per week van station Naarden-Bussum naar het 3VO-kantoor in Huizen peddelt.

Tijdswinst
Financieel houdt Veeger er ook aan over. Hij hoeft geen auto aan te schaffen en betaalt geen verzekeringspremie en belasting voor zijn auto. „Ik moet wel een NS-jaarkaart en een fiets aanschaffen en ben geld kwijt aan taxiritten. Soms huur ik voor een dag een auto. Call-a-car heet dat project. Alles bij elkaar is het echter veel voordeliger dan een eigen auto.”

Veeger betreurt het wel dat het openbaar vervoer zo hard achteruit gaat. „Daar ervaar ik steeds meer problemen. Bij de laatste verlenging van mijn NS-kaart dit jaar heb ik voor het eerst gedacht: Zal ik het wel doen?”

Het is echter niet alleen de NS die onvoldoende biedt. „Als ik in het weekend naar mijn kinderen in Helden, een dorp in Limburg, wil, lukt me dat niet. Daar rijdt sporadisch een bus. Dan ben ik wel gedwongen om een auto te nemen of niet te gaan. Dat is heel vervelend.”

Veeger bestrijdt dat hij veel meer tijd kwijt is aan reizen door zijn keuze voor het openbaar vervoer. Veel automobilisten vergeten volgens de ”autominderaar” het tijdsverlies dat ze oplopen. „Ik doe langer over mijn reis van huis naar mijn werk, maar heb geen last van de files. Bovendien kan ik de krant lezen en vergaderingen alvast voorbereiden. Automobilisten vergeten ook de tijd mee te rekenen die ze kwijt zijn aan de garage, aan tankbeurten en aan het wassen van hun auto, plus alle ellende die het ding met zich mee kan brengen.”

In het gevecht met de automobilist blijft een probleem bestaan en dat is het imago dat een niet-autobezitter in Nederland heeft. „Voor velen ben je een loser, je bent zielig, je bent wereldvreemd; er ontbreekt iets aan je. Dat is natuurlijk niet zo, maar het beeld is moeilijk te doorbreken. De auto heeft het beeld van vrijheid. En dat terwijl er heel wat mensen dagelijks lang in de file staan.”

Vanzelf
Familie en kennissen waren er ook niet een-twee-drie op ingesteld dat Veeger bewust met het openbaar vervoer kwam. „Dan kom je op visite en bieden ze aan het einde aan je even naar het station te brengen. Of -dat heb ik ook meegemaakt- ze bieden aan je even naar huis te brengen, terwijl je een retourkaartje op zak hebt. Ze realiseren zich dan niet dat ik er zelf voor gekozen heb met het openbaar vervoer, per fiets of per auto te komen”, vertelt Veeger, die zelf vlak bij station Zaltbommel een huis kocht.

Het is geen eenvoudige opdracht automobilisten uit hun auto te krijgen, geeft Veeger toe. „We zijn zo verwend. Het is een soort vanzelfsprekendheid. Mensen zitten al in de auto voordat ze het weten. In verkeer en vervoer is het gewoontegedrag van mensen het sterkst, zo is aangetoond. Doe-gewoonten zijn moeilijk te doorbreken.”

Alleen bewustmaking van de gevolgen van al dat autoverkeer kan ervoor zorgen dat automobilisten hun bolide laten staan, stelt Veeger. „Het aantal mensen dat overlijdt als gevolg van de uitstoot van autogassen -zo’n 3300 per jaar- is groter dan het aantal verkeersdoden, ongeveer 1100. Met dat soort dingen moeten we de automobilisten bestoken. Maar zolang het kabinet op de toer van ”meer asfalt” zit, zal het moeilijk worden de bewustmaking succesvol te laten zijn. We blijven dan vastzitten in een spiraal van meer asfalt en dus meer auto’s. Heel ons denken is op de auto georiënteerd.”

Veilige routes
Veeger is ervan overtuigd dat er aan de andere kant nog veel kan verbeteren voor mensen die de auto laten staan. „Ik constateer echter dat veel plannen en plannenmakers autogeoriënteerd zijn. Ik sprak eens een ambtenaar die verantwoordelijk was voor de voetpaden. Hij had ze geïnspecteerd. Hoe? Vanuit zijn auto… Ik heb gezegd: Je moet gaan lopen. Dan zie je pas echt wat er aan de hand is.”

Met relatief kleine maatregelen zijn aardige successen te boeken, is Veegers ervaring. „Neem ’s-Hertogenbosch. Daar krijgt de voetganger alle ruimte in de omgeving van het station. Brede voetpaden, brede zebrapaden. De automobilist voelt zich daar klein. Het resultaat? Via het station reizen 30 procent meer passagiers dan bij vergelijkbare stations het geval is. Veilige zones trekken mensen. Dat is ook onze inzet als 3VO: gemeenten moeten er steeds naar streven een reeks van die veilige zones te koppelen, dat scheelt veel verkeersslachtoffers en zorgt vooral voor een afname van het autogebruik op de korte afstanden, de meest vervuilende ritten. Routes naar winkelcentra en scholen moeten veilig zijn en er moet voldoende openbaar vervoer zijn. Dan werkt het.”