Onlangs deed de Gelderse Statenfractie van de SGP een oproep aan de kerken om voorbede te doen inzake de voorgenomen schrapping van het wettelijk verbod op godslastering. Het is nu niet mijn bedoeling om op die problematiek uitgebreid te reageren. De oproep is zeker van belang.Met dit artikel wil ik proberen te zoeken naar een breder kader voor de relatie tussen kerk en overheid. De verhouding tussen die beide is inmiddels een terrein vol voetangels en klemmen geworden. Velen zijn immers de overtuiging toegedaan dat godsdienst niet thuishoort in het publieke domein en dat de huidige kijk op tolerantie zich niet verdraagt met uitgesproken standpunten in omstreden ethische kwesties.

Hoewel op de voorgestane scheiding van kerk en staat en op de huidige visie op tolerantie veel valt af te dingen, zullen we als kerken ons rekenschap moeten geven van het hedendaagse leef- en denkklimaat. Niet om vervolgens maar te zwijgen, maar om een woord op de juiste tijd te spreken. Graag opper ik op dat punt een drietal gedachten.

1.Zou de kerk niet meer moeten spreken vanuit bewogenheid en medeverantwoordelijkheid? Dan wordt helder dat de kerk zich niet verheven voelt boven de huidige samenleving, maar weet er zelf deel van uit te maken.

Geloofwaardigheid
2. Het zou de geloofwaardigheid van de kerk versterken als ze meer pro-actief zou spreken in onze samenleving. Komen we alleen in actie als er door de regering of anderen fouten worden gemaakt of hebben we zelf een profetische visie en roeping inzake kerk en wereld?

Toen economisch de bomen tot in de hemel groeiden, werd er door de kerken niet of nauwelijks gewaarschuwd tegen de hebzucht, terwijl geldgierigheid de wortel is van alle kwaad. Waarschuwend spreken in voorspoed is dan wel snijden in eigen vlees.

3. Zou de kerk niet meer de breedte van het maatschappelijk debat dienen te zoeken? De kerken moeten zich erop bezinnen hoe zij een bredere betrokkenheid bij hete hangijzers in de samenleving kunnen tonen. Dan gaat het niet alleen om ethische vragen rond levensbegin en -einde, hoe belangrijk die ook zijn.

Acceptatie van het spreken van de kerk zal mede afhangen van de eigen geloofwaardigheid op punten als bijvoorbeeld daadwerkelijke zorg voor de naaste en echt oog hebben voor Gods schepping in het leven van alledag. Dan zullen de kerken de aandachtspunten die zij aandragen in het debat niet te veel moeten versmallen, maar ook zelf tonen dat het Woord van God alle terreinen van het leven raakt.

De samenleving ervaart dan dat de kerken zich voluit betrokken weten en zich willen inzetten om ook in de huidige situatie een wezenlijke bijdrage ten goede te leveren. Daarbij zal toerusting van kerkleden om werkelijk dienstbaar te zijn in alle levensverbanden een grote rol spelen.

Schuldbelijdenis
Ik doe deze suggesties vanuit de overtuiging dat we er juist nu voor moeten waken om de indruk te wekken alsof het alleen om ”de anderen” zou gaan. De geestelijke houding van Daniël 9 dient ons spreken te doortrekken.

Dat vraagt allereerst ware verootmoediging voor God: wij hebben gezondigd. Zijn wij als gereformeerde kerken ook in de samenleving die we moeten zijn? Zijn we -mede door onze hopeloze verdeeldheid- niet tekortgeschoten om een helder beeld te vertonen van Wie de Heere is?

Wat de kerken daarom nodig hebben, is het gezamenlijke gebed om verootmoediging. Dat zou door Gods genade uit kunnen lopen op echte schuldbelijdenis. Waar harten gebroken worden, doet de Heilige Geest vaak wonderlijke dingen. Dat kan in de samenleving heilzaam werken.

Ik voer hiermee geen pleidooi om dan nu maar te zwijgen, maar schrijf dit als een hartenkreet om dat andere, werkelijk als gereformeerde kerken het goede zoeken voor land en volk, niet na te laten.

De auteur is hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn en voorzitter van het deputaatschap Contact met de overheid van de Christelijke Gereformeerde Kerken.