Van alle landen waar je tijdens een vakantie landgenoten ontmoet, staat Frankrijk nog steeds aan kop. Helaas heeft de Franse taal het de laatste decennia afgelegd tegen het Engels, de lingua franca van onze tijd. Jammer; ons schoolsysteem is daar mede debet aan.De Franse cultuur -literatuur, schilderkunst, muziek, wetenschap en techniek- is altijd van hoog niveau geweest. De Fransman is zich dat goed bewust. In Europa is er misschien wel geen land dat meer nationalistisch is, na de Tweede Wereldoorlog gepersonifieerd in ”le Général”, Charles de Gaulle. Frankrijk wilde niets van de NAVO weten en streefde naar een eigen kernmacht en nucleaire energie, een eigen vliegtuig- en auto-industrie, een hogesnelheidsnet voor treinen en wilde ook satellieten kunnen lanceren. Het is allemaal gelukt.

Sinds de EU er kwam, heeft Frankrijk echter toch gestreefd naar meer samenwerking met andere landen. Het land wilde recent zelfs weer toetreden tot de NAVO en president Sarkozy zag kans te gloriëren als initiatiefnemer in de huidige kredietcrisis.

Kerk
Frankrijk is een zeer modern en welvarend land, maar de invloed van de kerk is er minimaal. De oorzaken daarvan liggen meer dan 400 jaar en 200 jaar terug.

De vervolging van de Franse calvinisten, de hugenoten, culmineerde in de Bartholomeusnacht van 1572. Velen van hen vluchtten naar de Nederlanden. Hun komst bleek heel positief voor ons land. De Waalse Kerk heeft haar bestaan aan hen te danken.

Maar wie in Frankrijk rondkijkt, ziet nog steeds de gevolgen van de verbanning van de hugenoten; de protestanten zijn er een zeer kleine minderheid. Zoals ook bleek tijdens de Franse Revolutie van 1795, moet Frankrijk niets hebben van alles wat met religie en gezag te maken heeft; ”ni Dieu, ni maître”. Het land was eerder en verder geseculariseerd dan het onze.

Toen ik vorig jaar enkele kerken bezocht in de buurt van Bordeaux, viel mij op dat in de tijd van de revolutie niet alleen levende gezagsdragers werden onthoofd, maar ook heiligenbeelden van hun hoofd werden ontdaan. Ook Frankrijk kende dus net als de Lage Landen in 1566 een beeldenstorm, maar wel met een seculiere insteek.

Bedacht moet worden dat de meeste, zo niet alle revoluties worden voorafgegaan door veranderingen in het maatschappelijke denken. De Franse Revolutie van 1795 zou er stellig niet zijn geweest zonder de denkers van de verlichting, zoals Voltaire. De Parijse studentenopstanden van 1968 waren er niet geweest zonder de filosofische geschriften van Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir.

Korea
Volgend jaar herdenken we de vijfhonderdste geboortedag van Johannes Calvijn (1509-1564). Zijn invloed is nog steeds in vele landen merkbaar, tot aan Korea toe. Ook in Frankrijk is deze niet tot nul gedaald. Integendeel.

Enkele dagen geleden mocht ik een conferentie bijwonen over geloof en wetenschap, georganiseerd door de Faculté Libre de Théologie Réformée (FLTR) in Aix-en-Provence, opgericht in 1974. Tot mijn vreugde constateerde ik dat het op Calvijn teruggaande gedachtegoed van de Reformatie ook door sommige hoogleraren en studenten van Franse seculiere universiteiten wordt gedeeld.

De FLTR wordt al tientallen jaren mede vanuit Nederland ondersteund, want zij kan alleen maar bestaan met behulp van externe donaties. Zo’n honderd studenten volgen het onderwijs in de theologie, dat -zeker gezien de beperkte middelen- van prima kwaliteit is. Ik ben onder de indruk van de gedegen boeken en periodieken die vanuit de FLTR verschijnen. Een Nederlandse uitgever, Excelsis, heeft de moed gehad in het Franse taalgebied een grote variëteit aan boeken te doen verschijnen, waarbij er vele zijn die aandacht geven aan Calvijn.

Calvijn was, als gedegen kenner van de klassieken en herontdekker van de Bijbel, vooral in zijn Geneefse tijd een vernieuwer van kerk en maatschappij. In het jaar van herdenken zal vast en zeker uitvoerig worden nagegaan wat de geschriften van Calvijn over een periode van zo’n 450 jaar hebben uitgewerkt.

Toch is het zeker zo belangrijk dat wij, evenals hij, onze eigen tijd scherp doordenken en dat wij gedocumenteerd protest aantekenen tegen de antichristelijke tendensen in onze maatschappij. En dat zijn er nogal wat. Wat de secularisatie betreft heeft ons land Frankrijk ingehaald.

Op vakantie
Onder de talloze vakantiegangers naar Frankrijk bevinden zich ook veel protestantse christenen. Naast het bijwonen van Nederlandstalige kerkdiensten, is het goed ook eens een Franstalige dienst te bezoeken, ook al verstaan we daarvan misschien niet alles.

Het betekent wel een grote bemoediging voor de soms kleine schare gelovigen die in een kerk of een aan de hugenoten herinnerende ”temple” bijeenkomt. Om de psalmen of liederen hoef je het niet te laten; die lijken vaak op die van ons. Laten we onze geloofsgenoten steunen in het land waar de grote reformator werd geboren, en dat vooral in het jaar 2009.

De auteur is hoogleraar medische informatica en was eerder rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Reageren aan scribent? goedbekeken@refdag.nl.