De Tweede Kamer debatteerde woensdag uitvoerig over de gevolgen van de kredietcrisis. De malaise in de financiële wereld zet de échte economie van bedrijven en banen steeds meer onder druk. Het Centraal Planbureau (CPB) voorziet in 2009 voor het eerst in een kwarteeuw zelfs een heuse recessie, wat het verwachte begrotingsoverschot doet omslaan in een tekort dat oploopt tot maar liefst 2,4 procent in 2010.Met dat percentage wordt een belangrijke grens overschreden. De regeringspartijen spraken in 2006 in het coalitieakkoord namelijk af dat bij overschrijding van een tekort van 2 procent ingegrepen moet worden door middel van bezuinigingen.

Nu puntje ras bij paaltje komt, blijken de meningen hierover echter verdeeld. Zo wil de PvdA graag soepelheid betrachten. „Regels zijn regels, maar in bijzondere omstandigheden kunnen die worden bijgesteld”, zei fractieleider Hamer gisteren.

Bezuinigen is volgens Hamer op dit moment juist niet verstandig, omdat het de neerwaartse spiraal waarin de Nederlandse economie zich bevindt nog verder zou versterken. Ze sluit daarmee aan, evenals GroenLinks en de SP, bij CPB-directeur Teulings, die eerder deze week al waarschuwde voor een „extra afknijpende werking” van bezuinigingen.

Het CDA liet gisteren echter een volstrekt ander geluid horen. De christendemocraten willen, ondanks de naderende recessie, onverkort vasthouden aan de eerder gemaakte begrotingsafspraken. „Als we Europa op dit punt strak willen houden, moeten we zelf ook strak zijn”, betoogde Van Geel.

Fractieleider Rutte was, net als zijn D66-collega Pechtold, blij verrast door de bij het CDA tentoongespreide begrotingsdiscipline. Maar even later keek diezelfde Rutte verbaasd op toen premier Balkenende zich met zijn uitspraken meer achter de PvdA leek te scharen dan achter zijn eigen partij.

„Afspraak is inderdaad afspraak”, zo stelde Balkenende, „maar we moeten niet alleen maar focussen op die -2 procent. Er zijn veel onzekerheden en die moeten we wegen bij het kiezen voor verstandig beleid.”

Minister Bos van Financiën wees er even later zelfs op dat de begrotingsregels slechts voorschrijven dat het kabinet bij een tekort van 2 procent „noodzakelijke maatregelen” neemt om verdere verslechtering van de overheidsfinanciën tegen te gaan. „Maar er staat niet dat er meteen bezuinigd moet worden.”

Balkenende en Bos schoven een potentieel CDA/PvdA-conflict over het hanteren van begrotingsregels vervolgens op de lange baan door te stellen dat het verschil van inzicht volgend jaar terugkomt wanneer het kabinet zich officieel buigt over de begroting voor 2010.

De ChristenUnie kon zich hier prima in vinden. Eerder op de dag liet fractieleider Slob al weten niet van zins te zijn om, na een eerder echec rond versoepeling van het ontslagrecht, nu in een „loopgravenoorlog over begrotingsregels” te belanden. „Er is geen reden voor paniek, maar we moeten alert zijn voor de periode na 2009.” Ook Hamer liep uiteindelijk niet te veel op de zaken vooruit. „Ik zet de deur niet open en ik zet hem niet dicht.”

Rutte had echter allang genoeg gehoord en constateerde dat de deur van begrotingsdiscipline gisteravond op z’n minst „op een kier” was gezet.