Even leek het erop dat door een rechterlijke uitspraak de tweede partij van het land niet mee zou kunnen doen aan de verkiezingen. Althans, niet onder haar eigen naam. Vorige week bepaalde de rechter dat het zittende bestuur onrechtmatig was gekozen. Op straffe van een dwangsom mochten de bestuursleden geen handelingen meer verrichten. Partijvoorzitter Maas zag het even niet meer zitten.

De afgelopen dagen was er sprake van een ingewikkeld juridisch steekspel rond de LPF, dat gevoed werd door de ongelukkige organisatiestructuur van de partij en de onvrede die in allerlei partijgeledingen heerst. Toch is het maar het beste dat de LPF nu de gelegenheid krijgt een kandidatenlijst in te dienen.

Een rechterlijke blokkade zou de partij in een martelaarspositie kunnen brengen. De achterban zou dat gemakkelijk kunnen uitleggen als een manoeuvre van de gevestigde orde om de toch al zo aangevochten beweging van Fortuyn nu definitief de nek om te draaien.

In alle peilingen staat de LPF al maandenlang zwaar op verlies. Maar ze is nog wel degelijk present. In Zwijndrecht stemde vorige week bij de tussentijdse raadsverkiezingen 10 procent van de kiezers op deze partij. Die gemeente is, anders dan het SP-bolwerk Oss, representatief voor het land en zeker voor de Randstad.

Leefbaar Nederland, de partij waar Fortuyn aanvankelijk voor optrad, kan nauwelijks meer serieus genomen worden. Een wanhoopspoging van partijvoorzitter Jetten om een clown als Emile Ratelband als lijsttrekker in te huren, stuit in eigen gelederen op veel verzet. Ook hier stappen ontevreden leden naar de rechter.

De LPF staat op zes zetels. Dat is niet veel, maar het zou net genoeg kunnen zijn om CDA en VVD aan een meerderheid te helpen. Na de breuk in het kabinet zag het er aanvankelijk naar uit dat die twee partijen straks met elkaar een kabinet konden vormen. Het deze zomer overeengekomen regeerakkoord zou daarvoor de basis kunnen zijn. De specifieke inbreng van de LPF was er gemakkelijk uit weg te strepen.

Maar niet alleen valt te constateren dat Zalm en Balkenende op steeds meer punten afstand nemen van hun strategisch akkoord, zij krijgen in januari waarschijnlijk geen meerderheid. Het CDA houdt zijn winst van mei en krijgt er nog een paar zetels bij, maar de VVD weet het grote verlies dat zij toen leed, nauwelijks in te lopen.

Te gemakkelijk zijn de liberalen ervan uitgegaan dat de kiezers die teleurgesteld waren in de LPF, weer naar de VVD zouden terugvloeien. Of hun teleurstelling over de gang van zaken in de politiek is zo groot dat zij thuisblijven, óf ze kiezen voor de SP als een, weliswaar linkse, anti-establishment partij, óf ze willen het ondanks alles toch nog een keer met de LPF proberen.

Daarbij komt dat de PvdA ook maar weinig weet terug te winnen van het grote verlies dat zij een halfjaar geleden moest incasseren. Dat betekent dat ook een coalitie van CDA en PvdA niet op een ruime meerderheid kan rekenen.

Na de verkiezingen kan de formatie wel niet alle kanten maar toch wel verschillende kanten uitgaan. Eén ding is zeker: het CDA wordt de grootste partij en het moet wel raar lopen wil Balkenende het premierschap ontgaan. Maar aan welke coalitie hij leiding zal geven is nog de vraag. Misschien maakt de LPF daar wel weer deel van uit als die partij onmisbaar is om CDA en VVD aan een meerderheid te helpen.

In ieder geval bevindt het CDA zich opnieuw in het centrum van de macht. Dat kon slechter.