Hij pleit voor duidelijke grenzen. Gesteld door de politiek, want zelf trekt de mens die grens niet. Het debat over normen en waarden wordt -gelukkig- breed gevoerd. Kenmerkend is echter wel dat het vaak gaat om abstracte discussies zonder veel concrete uitkomsten. Het is de vraag of je niet beter af bent door te starten met het opruimen van de ergste rommel. Neem nu eens het tv-beleid.

Wie zich op de hoogte stelt van het programma-aanbod schrikt. Naast een aantal zonder meer interessante programma’s, wordt zoveel troep geboden dat de titel ”totale verwording” daarop wel van toepassing is. Avond aan avond spelen geweld en seks een hoofdrol. Op nagenoeg elk gewenst tijdstip kan hiernaar worden gekeken en wie het op de tv even niet kan vinden, kan terecht op de bijbehorende websites.

Het is in de mode om te discussiëren over normen en waarden. Die moeten weer een rol gaan spelen in onze maatschappij. Gruwelijke uitingen van zinloos geweld onderstrepen dit. De angst die velen voelen als ze ’s avonds buiten lopen of in het openbaar vervoer plaatsnemen, spreekt boekdelen. De Nederlander voelt zich onveilig. Zomaar kan iemand je neerslaan, aanranden of vermoorden.

Erin gestampt
Neerslaan, aanranden, vermoorden. Avond aan avond vindt dat plaats. Vele keren. En mensen genieten ervan. Films met laakbare scènes worden ingedronken. Spelprogramma’s met walgelijke onderdelen massaal bekeken. Dat moet toch kunnen in deze maatschappij? Gelukkig zijn de taboes van vroeger doorbroken. Normen en waarden worden er ingestampt. De normen en waarden die genotzucht inhouden: geniet van het hier en nu. Kijk naar alles wat in de werkelijkheid verboden is.

Want dat moet natuurlijk wel gescheiden blijven. Waarvan genoten wordt op het kleurrijke beeldscherm mag niet plaatsvinden in ons eigen leven. Stoere knapen die in de film anderen molesteren en de held uithangen, moeten de volgende dag in de trein wel netjes opstaan als oma wil zitten. Meiden die de hele avond de schunnige teksten van MTV absorberen, kunnen het natuurlijk niet maken vergelijkbare taal tegen hun leraren uit te slaan.

Natuurlijk kan het niet gescheiden worden. Wie dagelijks de normen van waarde(n)loze programma’s indrinkt, ontkomt er niet aan dat zijn gedrag beïnvloed wordt. Hoewel dit niet meer dan logisch lijkt, werd het jarenlang door velen ontkend. Intussen tonen steeds meer wetenschappelijke onderzoeken aan dat het verband tussen het kijken naar geweldfilms en criminaliteit wel degelijk bestaat. Het gaat niet aan om privé te denken dat straffeloos genoten kan worden van ”verboden vruchten”, zonder dat daar maatschappelijk een hoge prijs voor betaald moet worden.

Dat mensen tegelijkertijd genieten van de gefilmde daden die ze in de dagelijkse praktijk zo verfoeien, heeft alles te maken met de scheiding tussen het eigen genot en de uitwerking daarvan op de maatschappij. De illusie dat het eigen gedrag niet gerelateerd is aan de ervaren maatschappelijke problemen houdt een houding in stand van ”ik bepaal zelf wel waar ik naar kijk”. Vergeten wordt dat jongeren opgroeien met beelden op hun netvlies die hun sporen op de maatschappij wel achter moeten laten.

Oud en wijs
De Nederlandse maatschappij is verontrust. Er moet wat gedaan worden aan normen en waarden. Laten we dan concreet zijn en eindelijk de totale verwording van de tv eens aanpakken. Dit gebeurt ook, zeggen sommigen. Een systeem bestaat waarbij de media zelf aangeven of een uitzending onderdelen bevat met seksuele activiteiten, geweld, gebruik van drugs, alcohol, et cetera. Zelfregulering heet dat. De sector geeft zelf informatie aan de beslissers die oud en wijs genoeg moeten zijn om te beslissen of ze naar het betreffende programma kijken.

Oud en wijs genoeg. Dat zijn ze niet. Het kijkgedrag van de doorsnee Nederlander kenmerkt zich niet door een erg terughoudende visie. Wie is in staat om dagelijks het kaf van het koren te scheiden? Wie de zwakheid van het eigen ik kent, zal deze vraag niet snel met ja beantwoorden. Of bent u zoveel beter? Ik in ieder geval niet.

Zolang veel Nederlanders niet de discipline op kunnen brengen alleen naar de goede programma’s te kijken, zal zelfregulering niet werken. Zelfregulering leidt namelijk niet tot een verbetering van het aanbod van tv-programma’s. De aanbieders van deze programma’s weten immers dat juist het hier bedoelde aanbod goed verkoopt. Met name onder jongeren wordt naar programma’s gekeken die de toets der kritiek niet kunnen doorstaan.

Dat kijkgedrag levert voor de aanbieders van programma’s veel geld op. Immers, hoe meer mensen kijken, hoe groter het marktaandeel, hoe meer reclametijd verkocht kan worden. Dát schijnt de norm te zijn. In de tv-wereld is marktaandeel uiterst belangrijk om te overleven. Je zou wensen dat tv-aanbieders zich gedragen als maatschappelijk verantwoorde ondernemers. Dat ze zelf de verantwoordelijkheid nemen om programma’s met geweld en seks niet aan te bieden. Maar wie de praktijk van vandaag de dag beziet, weet beter. Zelfregulering is een illusie.

Politiek
De politiek zal dus haar verantwoordelijkheid moeten nemen. Maatregelen afkondigen die de totale verwording terugdraaien. Drastisch moeten snijden in het aanbod van alle programma’s waar geweld en seks een rol spelen. Juridisch is dat mogelijk op grond van een Europese regel die stelt dat tv-programma’s die schadelijk zijn voor jongeren verboden kunnen worden. En wie zou willen betwisten dat de bedoelde programma’s aan deze formulering voldoen? Van bovenaf afdwingen dat tv-programma’s consistent zijn met de ernst van het debat rond normen en waarden, is de weg die bewandeld moet worden. Wie iets concreets wil doen in het normen- en waardendebat kan hier zijn slag slaan.

De auteur is voorzitter van de SGP-jongeren