”s-Hertogenbosch. Zeldzaam groen”
Auteur: drs. R. de Vrind
Uitgeverij: Adr. Heinen, Den Bosch, 2002
ISBN 90 7 7 0658 X
Pagina’s: 128
Prijs: € 23,50. ’s-Hertogenbosch is zeldzaam groen. In en rond de stad kan men een enorme rijkdom aan planten en dieren vinden. De laatste jaren zijn er bijvoorbeeld in totaal 739 plantensoorten waargenomen. Dat is meer dan de helft van de Nederlandse flora.

Drs. R. de Vrind maakte een inventarisatie van de flora en fauna in en om de Brabantse hoofdstad. Hij verklaart de geweldige diversiteit aan soorten uit de grote verscheidenheid aan biotopen in en rond de stad. In het noorden ligt de Maas met zijn uiterwaarden, in het zuiden het hoeven- en kampenlandschap van hogere zandgronden en in het tussenliggende gebied de overgangszone tussen zand en klei met kwel en veenvorming.

Bovendien komen alle beken van Noord-Brabant samen bij deze oude vestingstad. Stad en regio zijn van oudsher onderdeel van de centrale slenk. Deze is komvormig en heeft haar diepste punt bij Den Bosch: 2,5 meter boven NAP. Dat bleek overduidelijk toen in 1995 tijdens een periode met hoogwater een fors gebied ten zuiden van de stad blank stond. De verkeerschaos die ontstond doordat ook de rijksweg A2 onder water liep, zullen velen zich nog wel herinneren.

De Vrind laat zijn inventarisatie gepaard gaan met een waarschuwing. De bossen, moerassen, zandverstuivingen, wielen, dijken, uiterwaarden, drassige hooilanden en kwelzones worden bedreigd door intensieve landbouw en vooral door verstedelijking. De spoor- en autowegen in en rond de stad hebben tot een sterke versnippering en ”vereilanding” van de natuurgebieden geleid. Hierdoor komende laatste jaren de woelmuis, waterspitsmuis, steenmarter, das, otter, alpenwatersalamander, vinpootsalamander, kleine watersalamander, boomkikker en ringslang niet of bijna niet meer voor.

Uit onderzoek van de provincie blijkt dat er sinds 1980 178 plantensoorten verdwenen zijn en dat 49 procent van de planten inmiddels vrij zeldzaam tot zeldzaam is geworden. Deze planten worden momenteel tot de bedreigde soorten gerekend. Achterin het boek is een uitgebreid overzicht van de (bedreigde) plantensoorten opgenomen.

Nog altijd vinden er ingrepen plaats, zoals de stadsuitbreiding in oostelijke richting bij Empel en in westelijke richting bij Engelen. Verder is een bedrijventerrein gepland in het gebied van de Kloosterstraat in het zuiden en zijn er plannen om de Zuid-Willemsvaart om te leggen, de A2 te verbreden en de N50 op te waarderen. De flats langs de Maasdijk doen afbreuk aan het uitzicht op de uiterwaarden, en het bedrijventerrein in de Brand -dat gesitueerd is op een knooppunt van ecosystemen- is inmiddels klaar.

Om die reden bood de auteur zijn waardevolle inventarisatie en van prachtige foto’s voorziene uitgave onlangs ook aan aan staatssecretaris P. van Geel. In de hoop dat er aandacht is voor dit zo zeldzaam groene gebied.