De Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) schat dat het er zo’n 1,2 miljard zijn. Ongeveer de helft daarvan -665 miljoen mensen- woont in India. Nu is je behoefte doen in de openlucht niet echt een thema waar lezers in het Westen op zitten te wachten. Maar al die berooide armoedzaaiers in het Zuiden wel. Daarom is het maar goed dat het één keer per jaar -19 november- Wereld Toiletdag is.Wie wel eens in India is geweest, weet waar het om gaat. Een strandwandeling langs de Indiase kust komt in de ochtenduren vaak neer op een hink-stap-sprongoefening. Zoiets kun je dus maar beter uitstellen tot een later tijdstip, nadat eb en vloed hun werk hebben gedaan. Alleen is het dan weer niet aan te raden om te gaan zwemmen… Of neem een vroege trein vanuit Delhi of Bombay. Gegarandeerd dat je honderden mannen en jongens gehurkt langs het spoor ziet zitten.

Waar zijn de meisjes en vrouwen? Die hebben zo hún manier van doen, en die komt nogal eens neer op het de hele dag ophouden van hun urine of ontlasting. Alleen ’s avonds -in de schemer of in het donker- mogen zij in de openbare ruimte hun behoefte doen. Zo zijn mannen: ze hebben hoge normen op zedelijk gebied, maar het zijn de vrouwen die ze moeten uitvoeren.

Deze vorm van discriminatie werkt intussen wel door in de lage scholingsgraad van meisjes: zes van de tien scholen heeft namelijk geen apart toilet voor meisjes en vrouwen, en dat is voor velen van hen reden tot verzuim.

De Indiase regering roept al jaren dat alles anders gaat worden. In 1999 lanceerde ze de ”Total Sanitation Campaign” (TSC), die de uitroeiing van het ontlasten in het openbaar in 2010 heeft gepland.

Het ontbreken van toiletten is niet enkel een kwestie van menselijke waardigheid. Ook hygiene is een belangrijke factor. Dagelijks komt 200.000 ton ontlasting terecht op en in de grond, en in het oppervlaktewater.

Inmiddels hebben de autoriteiten in Delhi de deadline verschoven naar 2012. Maar ook dat lijkt niet haalbaar. Willen we in India iedereen in 2012 aan een toilet geholpen hebben, dan moeten er in de komende vier jaar 78 toiletten per minuut bijkomen, rekende Ishaprasad Bhagwat van de Indiase ontwikkelingsorganisatie Infochange-India voor.

Hoe komt het toch dat India achterblijft op dit gebied? De Australische Indiakenner Susan Chaplin heeft daarover in haar boek ”The Politics of Sanitation in India, Cities, Services and the State” uitvoerig geschreven. Ze wijst naar het 19e-eeuwse Engeland waar pas aan het eind van die eeuw op grote schaal sanitaire vernieuwingen werden doorgevoerd, omdat toen pas de rijken bedreigd werden door besmettelijke ziekten die ontstonden als gevolg van sanitaire misstanden.

In India bestaat zo’n zelfde toestand. De Indiase middenklasse heeft weliswaar het geld en de macht om de armen te helpen, maar ze heeft er geen belang bij. Het kastensysteem doet daar nog een schepje bovenop. Zo is het opruimen van poep een taak van ”scavengers”, een van de laagste kasten in India. Het aanleggen van riolen zou neerkomen op het in de war schoppen van een strikte sociale orde, en dat is erger dan vieze grond en smerig water (waarvan de hogere klassen toch geen gebruik maken). Het betoog van Chaplin is duidelijk: alleen de uitbraak van de pest zal de Indiase elite op moreel schonere gedachten kunnen brengen.