Christendom en oorlog
„De wil verlangt de vrede, de noodzaak de oorlog, opdat God ons bevrijde van de noodzaak en beware bij de vrede”, zegt de kerkvader Augustinus (354-430) in zijn boek ”De Civitate Dei” (”De stad Gods”, 427). „Men voert de oorlog om de vrede te krijgen. Wees dus ook bij het oorlogvoeren vredelievend.”
In de eeuwen voor Augustinus hadden veel christelijke leiders, onder wie Tertullianus, Cyprianus, Lactantius en Origenes, de krijgsdienst voor christenen juist afgewezen, omdat die in strijd zou zijn met de vredesboodschap van Christus. In Augustinus’ tijd was de staat echter niet meer vijandig tegen het christendom. Bovendien probeerden de Gothen, Vandalen en Hunnen de Romeinse beschaving af te breken.
In de Middeleeuwen werd de lijn van Augustinus voortgezet en uitgewerkt, onder andere door de bekende Thomas van Aquino (1224-1274). Ook de Reformatie veranderde er weinig aan. Luther vergeleek oorlog met het noodzakelijke werk van de chirurg en Calvijn stelde dat eerst alle andere middelen moeten worden beproefd. De Engelse en Schotse protestanten namen in 1647 het recht van oorlog zelfs op in de Westminster Confessie (artikel 23).
Deze traditie van 2000 jaar bezinning op christendom en oorlog wordt tegenwoordig meestal samengevat in zes voorwaarden voor een rechtvaardige oorlog:
wettige overheid;
rechtvaardige zaak;
juiste bedoeling;
middelen die bij het conflict passen;
afweging van voor- en nadelen;
erkenning van het onderscheid tussen burgers en soldaten.
