De jarige schola heeft eigenlijk al 25 jaar dezelfde missie: de Engelse kathedrale muziek een plaats geven in de Nederlandse kerkmuziekpraktijk. Maar door de jaren heen veranderde de focus wel. Aanvankelijk zong het koor vooral op Engelse wijze de psalmen die ds. Pieter Oussoren vertaalde en die musicus Gert Oost toonzette. Tegenwoordig is de Schola Davidica geliefd vanwege de Evensong die elke vierde zondag van de maand in de Utrechtse Janskerk wordt uitgevoerd. Daarbij staat kerkmuziek van alle tijden op het programma, van gregoriaans tot eigentijds.Gert Oost (1942) herinnert zich nog goed hoe het in 1983 begon. „Het idee ontstond in het grachtenhuis van ds. Pieter Oussoren, predikant in Utrecht. We waren allebei diep onder de indruk van de kerkmuziekpraktijk in en om de Engelse kathedralen: de fameuze jongenskoren, de dagelijkse getijdengebeden in het koor van de kathedraal, de eeuwenlange traditie van de koorschool. We droomden ervan de hervormde lagere school op het Domplein om te toveren tot koorschool van de Domkerk, waarbij er dagelijks een evensong in de Dom zou worden uitgevoerd.”

Tegelijk is het tweetal gegrepen door het boek der Psalmen. Dat leidt tot het zogenoemde project ”Oussoren/Oost”. „Met monnikendiscipline gingen we aan het werk. Iedere week leverde ds. Oussoren een psalm in die hij uit het Hebreeuws had vertaald. Ik componeerde er een reciteertoon naar Engels voorbeeld bij, een zogenoemde ”chant”, plus een antifoon en een koorzetting. Per maand deden we dus vier psalmen, keurig op het rijtje af.”

Het duo krijgt toestemming van de lutherse kerk ter plaatse om een keer per maand in een avondgebed zijn werk te toetsen. Dirigent Ab Kraaipoel zorgt met een vocaal dubbelkwartet voor de muziek. Oost bespeelt het orgel. „Zo begon het dus, nog zonder naam en aanvankelijk ook nog niet erg Engels!” zegt hij.

Doorbraak
Dat verandert als de initiatiefnemers in 1985 verkassen naar de Utrechtse Janskerk. Al snel verkleurt het luthers aandoende avondgebed tot een Engelse evensong waarin Engelse kerkmuziek centraal staat: hymns, gezongen gebeden, ”services” en anthems.

De Utrechtse schola legt ook contact met Engeland: er komt algauw een koor naar Nederland, en de traditie ontstaat dat de Schola Davidica om de paar jaar in de zomer naar Engeland trekt om bij een van de grotere kathedralen het koor een week lang te vervangen. Zo dienen de Utrechters de jaren door de kathedralen van Salisbury, Rochester, Canterbury, Winchester en Lincoln met een dagelijkse Choral Evensong.

De doorbraak komt met Kerst 1986, aldus Oost. „We voerden op eerste kerstdag het Festival of Lessons and Carols uit. Voor het eerst stond er een rij mensen voor de deur van de Janskerk.”

Het project ”Oussoren/Oost” gaat intussen voort en leidt in de jaren negentig tot een compleet Psalter. In 1995 verschijnt ”Met harp en al”, waarin Oost alle psalmvertalingen van ds. Oussoren van een zogenaamd ”initium” en een ”chant” voorziet. Vier jaar later is ”Het Nieuw Utrechts Psalter” gereed. Daarin heeft Oost alle psalmen getoonzet naar Engels voorbeeld, terwijl hij tevens koorzettingen van de Geneefse melodieën aanbiedt.

Maar Oost doet meer. Als zogenoemde huiscomponist van de schola componeert hij „een ongelooflijk aantal” werken voor het ensemble. Ook geeft hij als organist iedere evensong een eigen kleur door als vast onderdeel een improvisatie te spelen; dit in afwijking van de Engelse evensongs.

Verdieping
Oost mag dan de grote motor zijn geweest achter de schola, de leiding van het koor ligt al sinds 1988 in handen van dirigent Lisette Bernt (49). Als Ab Kraaipoel nog dirigent is, zingt ze al mee in het koor. Ze studeert in die tijd koordirectie in Rotterdam, en komt als vanzelf bovendrijven als de schola in 1988 op zoek is naar een nieuwe artistiek leider.

Doordat ze zelf in de schola zingt en meegaat met de Engelandreizen, raakt ze geboeid door de Engelse muziek. Maar dat is voor haar niet het een en al. „De Engelse koormuziek heeft prachtige dingen, maar uiteindelijk gaat het mij om alle muziek die de stilte kan uitdrukken. Ik wil door middel van de muziek zoeken naar verdieping, mensen brengen bij een diepere laag. Ook muziek uit Taizé is daarvoor heel geschikt, of composities van Arvo Pärt. In Engeland zeggen ze heel mooi dat een koor de taak heeft ”to lift up the hearts”. Je wilt dat er ontvankelijkheid ontstaat, dat er ruimte komt voor emoties.”

Wat het geheim is van de Schola Davidica? „We zijn natuurlijk bekend geworden met onze eigen manier van ”psalm chanting”, als een mix van het Engelse chants en de Nederlandse traditie. En die manier van psalmzingen is nog altijd een belangrijk element in onze evensongs.

Daarnaast streef ik met de amateurzangers naar religieuze schoonheid. Zelf ben ik heel tekstgevoelig. Je moet als koor de zeggingskracht van de tekst laten doorklinken. Als de zangers wel meezingen, maar er innerlijk geen snaar meetrilt, is het mislukt. Daarom probeer ik hen zo ver te brengen dat er bij hen ontvankelijkheid, innerlijke stilte ontstaat. Dat raakt de paar honderd mensen die op zondagmiddag speciaal naar de Janskerk komen. Ook mensen die nooit meer naar de kerk gaan, maar met muziek nog wel zijn te bereiken.”

Navolging
Zowel Bernt als Oost zegt dat de Schola Davidica de kerkmuziekbeoefening in Nederland heeft beïnvloed. Bernt: „Vooral in de beginjaren waren wij een van de eersten die ons richtten op de Engelse koormuziek. Dat heeft navolging gevonden.”

Oost: „Het repertoire van veel koren en cantorijen is rijker geworden aan Engelse muziek. Ook het reciteren van onberijmde psalmen is in allerlei kerken ingeburgerd geraakt. En op veel plaatsen heeft het Festival of Lessons en Carols de aloude volkskerstzang vervangen, of is het vroegere avondgebed ingeruild voor een Choral Evensong.”

Hoe die verandering is te verklaren? Oost: „De mensen hebben geleerd muziek te ondergaan. Ze hebben veel meer behoefte aan meditatie en stilte gekregen. Voor velen is de evensong een intense geloofsvorm geworden, misschien wel juist omdat er niet gepreekt, niet gedogmatiseerd wordt.”

Muziek verbindt mensen meer dan het gesproken woord, stelt de organist. „Muziek heeft eigenlijk geen taal nodig. We merken dat bijvoorbeeld als we Russisch-orthodoxe muziek zingen, of muziek van Arvo Pärt. Niemand verstaat het, en toch is iedereen erdoor geraakt.”

---

De Schola Davidica viert zijn zilveren jubileum komend weekend met een aantal activiteiten in de Utrechtse Janskerk.

Vrijdagavond vindt een muzikale presentatie plaats van een boek en een cd. Gert Oost schreef een jubileumbundel onder de titel ”Alternatief (ge)loven. Een bundel opstellen over geloven in muziek” (uitgave van Boekencentrum); de Schola Davidica maakte een nieuwe cd: ”A Utrecht Evensong”. Tevens wordt een tentoonstelling geopend van schilderijen van Henk Pietersma over de Psalmen.

Zaterdagmorgen is er een workshop voor koren en dirigenten over Engelse koormuziek. Te gast is Katherine Dienes, organist en ”master of the choristers” van de kathedraal van het Engelse Guildford. ’s Middags verzorgen de zangers een Choral Evensong.

Zondagmiddag vindt ten slotte een feestelijke jubileumevensong plaats.

scholadavidica.nl.