De stichting Dag van Respect vraagt elk jaar betrokken Nederlanders om hun persoonlijk verhaal te vertellen aan leerlingen van het basisonderwijs en de leerlingen van de eerste twee leerjaren van het voortgezet onderwijs. Die verhalen kunnen gaan over sportief gedrag of over opstaan in de bus voor iemand die slecht ter been is, of over afval in de prullenbak gooien in plaats van op straat; en over pesten en dierenbescherming. Via de jongeren wil de organisatie ook ouders bij deze gesprekken betrekken.Het zijn onderwerpen die niet alleen op deze ene dag van belang zijn: respect is juist iets alledaags. Daarom heeft de stichting een lespakket over respect ontwikkeld en organiseert ze nog veel meer activiteiten samen met gemeenten, bedrijven en non-profitorganisaties.

Inhoudelijk hoopt de stichting in de komende jaren een ommekeer teweeg te brengen. Zij hoopt met de Dag van Respect te bereiken dat Nederland een land wordt waar plaats voor iedere burger is, waarin ieder mag zijn wie hij is en zich niet bedreigd hoeft te voelen.

In 2008 deden ruim 2000 scholen met in totaal 10.000 leerlingen mee aan de Dag van Respect. Zo’n 600 gastsprekers, ministers, staatssecretarissen, burgemeesters, wethouders enzovoort gaven een gastles.

Gastlessen
De schrijver van deze column gaf afgelopen donderdag gastlessen op twee basisscholen. Wanneer je overtuigd bent van het feit dat in onze samenleving het gebrek aan respect een bron is van veel ellende, kun je niet weigeren. Tijdens de lessen viel mij op dat de leerlingen ervan overtuigd waren dat het gebrek zeer dicht bij henzelf werd ervaren.

Na twee voorbeelden van respectloos gedrag uit twee van mijn portefeuilles -Openbaar Vervoer en Jeugdzorg- verteld te hebben, vroeg ik hen hoe ik dit moest oplossen. In het openbaar vervoer geven sommige buschauffeurs te kennen het helemaal gehad te hebben met het gedrag van jongeren in de bus. Kapotte stoelen, veiligheid in de bus, onbeschoft taalgebruik en soms gevaarlijke bejegening.

Het tweede verhaal ging over een wijk waar een aantal ontspoorde jongeren ervoor zorgde dat een meisje van veertien jaar ’s avonds niet meer naar buiten durfde en ook ouderen liever de avond achter de voordeur doorbrachten.

Heel doordacht gaven zij mij oplossingen mee: camerabewaking, meer politie, zelf laten betalen, zware straffen. Een jongen raadde mij aan om borden te plaatsen. Op mijn vraag wat daarop moest staan, zei hij: ”Pas op! Hangjongeren!”

Opvallend was de rol die zij ouders toebedelen. Heel precies wisten zij aan te geven waar het in de opvoeding aan ontbreekt. Ouders weten niet waar hun kinderen uithangen na schooltijd. Ouders vragen er niet naar met wie ze omgingen. Eigenlijk vinden ze ouders flink tekortschieten.

Natuurtekortsyndroom
Eén oplossing trof mij in mijn hart. Een jongen vond dat de gemeente meer speelterreinen moest ontwikkelen. In zijn gemeente kun je nergens terecht. Waarom konden zij niet in de natuur spelen, vlotten bouwen en timmeren?

Dit trof mij omdat ik -geïnspireerd door de Amerikaanse wetenschapsjournalist Richard Louv- ervan overtuigd ben dat kinderen die niet (of veel te weinig) buiten spelen vatbaar zijn voor overgewicht, concentratiestoornissen, depressies en ADHD. Met zijn bestseller ”Last Child in the Woods” vat Louv dit geheel samen in de term ”natuurtekortsyndroom”. Naar zijn mening moet geïnvesteerd worden in scharrelkinderen om hangjongeren te voorkomen. Een uitdagende en prikkelende natuurspeelplaats kan hieraan bijdragen.

Praktijk
Wat doen we nu met de oproep van de jeugd die zelf aangeeft het anders te willen? Waar is de ambitie bij bestuurders om gezondheidswinst te boeken door een interactie met de natuur? We moeten gezondheid gebruiken als motivatie om natuurwaarden te bevorderen, en de natuur erkennen in het gezondheidsbeleid als preventief of curatief middel.

Dat kan door te investeren in de inrichting van een gezondheidsbevorderende omgeving. Door bewoners (ouders!) te betrekken bij de (her)inrichting van hun gezonde woonomgeving.

En laten we de oproep van die jongen ter harte nemen en de hand aan de ploeg slaan. We hopen volgend jaar Deo Volente in Goes een voorbeeld te kunnen laten zien.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl.