Jeugdsentiment
Hartje Haarlem herbergt een bijzondere autoshowroom. Dozen met miniatuurmodellen staan hoog opgetast langs de wanden van Automobilia. Om van te watertanden, vinden verzamelaars. Sommigen brengen uren in de winkel door.
Er hangt sfeer rond het Spaarne. Oude schepen en luxejachten dobberen op de rivier. Eeuwenoude panden staan in het water te staren. Zoals het Teylers Museum en het naastgelegen smalle onderkomen van Automobilia. Een mooi plekje voor een winkel. Veel toeristen houden de pas even in als ze de vitrine met kleine vierwielers in het vizier krijgen. Deze passanten laten de kassa extra rinkelen, vertelt eigenaar René Boswinkel. Hij runt een van de tien Nederlandse miniatuurautowinkels. Naast deze zaken roeren de nodige internetshops zich op de modellenmarkt.Het is rustig vandaag bij Automobilia. Een zestiger zoekt een Trabant. Een leeftijdgenoot schuifelt langs de vitrines en verdwijnt zonder iets te kopen. „De verzamelaarmarkt vergrijst. De spelcomputer is een geduchte concurrent. Dit geldt zowel voor kant-en-klare miniaturen als voor bouwpakketten. Kinderen verkiezen de joystick boven de lijmstick.”
Schaalmodellen verkopen is al lang geen booming business meer. „Mijn toptijd lag eind jaren tachtig. Toen had ik vier mensen in dienst, tegenwoordig enkele parttimers.” Somberen wil de winkeleigenaar niet. „De auto is een heilige koe. Er zal daarom altijd een markt voor miniaturen blijven.”
Boswinkels klanten vormen een gemêleerd gezelschap. „Van vrachtwagenchauffeur tot chirurg. Ze sparen bijvoorbeeld vrachtwagens of ambulances. Ik ken politiemannen en taxichauffeurs die modellen verzamelen die een relatie met hun beroep hebben. En een uitvaartondernemer die een collectie lijkwagens bezit.”
Er valt nog meer te bemachtigen in de Haarlemse pijpenla. Brandweerwagens en auto’s waarin de Amerikaanse presidenten als Eisenhower en Kennedy rond reden. En sportwagens, vooral Ferrari’s zijn een kaskraker.
De modellen kosten gemiddeld 35 euro. Maar er staan ook handgebouwde miniatuurwagens die honderden euro’s moeten opbrengen. „De gekte kent geen grenzen. Sommige modellen bezitten stoffen bekleding en wielmoeren die losgedraaid kunnen worden. Overigens zegt de prijs niet alles over detaillering en afwerking. Dankzij grote oplages kan ik kanjers voor slechts 7,50 euro aanbieden.”
Bij veel verzamelaars voert jeugdsentiment te boventoon. Ze gaan voor oude Dinky Toys of voor de auto’s die hun vader bezat. Merkliefhebbers vormen een ander belangrijk deel van Boswinkels klantenbestand. „Een man die Fiats verzamelt, komt maandelijks buurten. Hij struint hier dan zo’n drie uur rond. Natuurlijk kan hij vragen of er een nieuw model is uitgekomen. Maar dat vertikt hij, want hij vindt het veel te leuk om langs de vitrines te schuifelen.”
De verzamelaar
Komt uit alle lagen van de bevolking.
Heeft een nostalgische tik.
Is man - ruim 90 procent.
Verzamelt merken, tijdsbeelden, auto’s waarin hij zelf reed of segmenten zoals bussen of sportwagens.
Laat getunede wagens tegenwoordig links liggen en heeft landbouwmachines ontdekt.
Koopt meestal modellen in de schaal 1:43.
Valt vooral voor naoorlogse types.
Is veelal lid van een club. De Nederlandse Algemene Miniatuur Auto Club (Namac) geldt met ruim 5000 leden als grootste. Namac-leden kiezen jaarlijks de miniatuurauto van het jaar.
Vrouwelijke verzamelaar heeft een zwak voor kevers en lelijke eenden.
Geen speelgoed
Elke maand zes nieuwe auto’s presenteren. In schaal 1:1 ondenkbaar, maar in de miniatuurwereld haalbaar. Neo Scale Models uit Oosterhout bokst het voor elkaar. Het merk beleefde een droomstart.
”Replicars BV” staat op het bordje boven de deur van een bescheiden pand op een bedrijventerrein in het bij Nijmegen gelegen Oosterhout. Vanaf deze plek zwerven 50 merken modelauto’s uit over de wereld, naar 35 landen.
Jaap van Dijk kocht Replicars in 2000. De directeur en industrieel ontwerper begon al snel zelf auto’s te ontwerpen. Inmiddels zijn twee medewerkers fulltime met Neo Scale Models, het eigen merk van Replicars, bezig. In China houdt dit merk een fabriek met 130 werknemers draaiende.
Van Dijk mikt niet lukraak miniatuurauto’s, -tractoren en -bussen op de markt. „Grote merken als Minichamps en Norev maken zogeheten ”die-cast”-auto’s, miniaturen van metaal. De vorm voor het gieten van één model in schaal 1:43 kost zo’n 20.000 à 30.000 euro. Dit bedrag is alleen via grote verkoopaantallen terug te verdienen. Wij maken modellen die die-castfabrikanten niet oppakken. Bijvoorbeeld de Opel Kadett C City, de Amerikaanse versie van Porsches, de Volvo 360 GLS en de BMW 325i Baur, maar ook modellen van minder bekende merken zoals Alvis en Monteverdi. Onze auto’s worden van kunsthars gemaakt. De benodigde rubber mallen kosten slechts 50 euro per stuk. Daardoor zijn oplages vanaf 300 stuks voor ons rendabel.”
De directeur zegt topkwaliteit te willen leveren. „Alles moet er op en aan zitten. De enige beperking van kunsthars is dat onderdelen niet kunnen bewegen. Daarom werken we meestal met een open dak, waardoor het interieur te zien is.”
Tientallen fabrikanten bevolken de modellenmarkt. Toch blijkt er ruimte voor een nieuwe speler als Neo Scale Models. „Onze collectie telt inmiddels 240 modellen. Wat mij betreft een droomstart.”
De geboorte van een model
Medewerkers van Neo Scale Models stellen een dossier samen met gegevens van de auto, waaronder originele tekeningen, foto’s en maten. Chinese ontwerpers maken bouwtekeningen aan de hand van een dossier.
De eerste dichte kunststof body ontstaat. Een kwestie van schuren en vijlen. In Nederland wordt het ontwerp kritisch tegen het licht gehouden en zo nodig van zwarte correctiestrepen voorzien.
De Chinezen verwerken de correcties en bouwen een nieuwe opengewerkte body met een compleet interieur. De mensen in Oosterhout buigen zich over deze zending.
Versie drie wordt een prototype van kunsthars. Na het bijschaven van de laatste vormfouten start de productie. Een auto wordt gegoten in een mal. Daarna begint alle handwerk: het wegschuren van eventuele oneffenheden, het spuiten van de lak en het aanbrengen van raamlijsten, grill, koplampen en interieurdetails zoals een notenhouten dashboard en lussen voor passagiers. Een Neo Scale Model op schaal 1:43 telt zo’n 60 onderdelen en kost circa 45 euro. De grote broer (schaal 1:18) bestaat uit 160 onderdelen en staat voor 150 euro in de winkel.
