In 2004 werd Bush herkozen, maar twee jaar later moesten de Republikeinen bij de parlementaire verkiezingen forse verliezen incasseren. Deze week verloren zij op drie fronten. De Democraten heroverden het Witte Huis en breidden hun meerderheden in het Huis van Afgevaardigden en in de Senaat belangrijk uit. „De Republikeinen hebben er een puinhoop van gemaakt en likken nu hun wonden”, meent politiek analist Joseph Galloway van de Mc Clatchy-krantengroep.Het is de vraag of de Republikeinen nu voor jaren de politieke woestijn in worden gestuurd. „Ik ben het met Galloway eens dat de Republikeinen er een puinhoop van hebben gemaakt, maar ik bekijk die puinhoop vanuit een ander perspectief dan Galloway”, zegt hoogleraar politicologie Charles Dunn van de Regentuniversiteit in Virginia Beach (Virginia). Dunn is een van Amerika’s meest gezaghebbende conservatieve analisten, die recentelijk het boek schreef ”Conflict and Consensus in the Post-Reagan Era”. Hierin pleit Dunn voor een modernisering van de Amerikaanse conservatieve beweging die politiek haar sterkste operationele arm vindt in de Republikeinse Partij.

Verdeeld
Een partij die volgens Dunn in het verleden grote dingen tot stand heeft gebracht, „maar die de aansluiting bij moderne tijd lijkt te missen.” Hij wil niet praten over al dan niet vermeende fouten die de Republikeinse presidentskandidaat John McCain de overwinning hebben gekost. „Ik denk dat McCain voor een onmogelijke opgave stond, ook al heeft hij misschien fouten gemaakt. Maar wie maakt die niet?”

De Republikeinse Partij is volgens Dunn feitelijk uiteengevallen in drie delen. „Het luidruchtigste deel is de conservatieve vleugel, die zich voornamelijk concentreert op normen en waarden. Positieve waarden zoals de onaantastbaarheid van het huwelijk, maar dat pleidooi wordt vertaald in een strijd tegen het homohuwelijk. Ik steun die strijd, maar door tégen het homohuwelijk te strijden plaatst deze factie van de partij zich automatisch in een defensieve hoek. Verder is er de economisch-conservatieve factie, die pleit voor een sluitende begroting en een zuinig beheer van het kostbare belastinggeld. Dit klassiek Republikeinse beginsel is door president Bush volkomen verwaarloosd. Kijk alleen al naar de staatsschuld, die onder deze president is verdubbeld.”

Dunn noemt als derde groep de factie die „pleit voor het klassieke Republikeinse beginsel van minder overheid.” „Maar onder president Bush is het overheidsapparaat juist enorm uitgebreid. Dit alles laat zien dat Bush een aantal Republikeinse basisbeginselen heeft verwaarloosd c.q. heeft geschonden en daarmee tal van Republikeinen van zich heeft vervreemd. De partij ligt nu in duigen -daar heeft Galloway gelijk in- maar dat betekent ook dat de partij vernieuwd kan worden. Ik hoor al geluiden vanuit gematigde Republikeinse kringen die zich daarop concentreren.”

Lange weg
Na de nederlaag van dinsdag is de Republikeinse Partij in feite een politiek weeskind. Er is geen leider met algemeen gezag, die de krachten kan bundelen voor een gecoördineerde vernieuwingsoperatie. President Bush geniet nauwelijks nog enig aanzien in zijn eigen partij en presidentskandidaat John McCain is politiek net knock-out geslagen. Sarah Palin zou de partij weer op de been kunnen helpen. McCains vicepresidentskandidate is een serieuze kandidaat volgens Grover Norquist, een van Amerika’s leidende conservatieve opiniemakers. „Zij behoort tot de top waarvan wij nog veel zullen horen”, meent Norquist.

Niet alle Republikeinen zijn daarvan overtuigd. „Qua mentaliteit is zij misschien uit het goede hout gesneden, maar inhoudelijk is zij nog lang niet aan een leidende positie toe”, meent Barbara Alby, lid van het Republikeinse hoofdbestuur. Zij ziet de populaire Republikeinse gouverneur van Texas Rick Perry en oud-gouverneur Mitt Romney van Massachusetts als potentiële kandidaten. „Maar wie er ook naar voren komt, het wordt een lange weg. Jammer misschien, maar zo werkt de democratie nu eenmaal. En als uit deze nederlaag te zijner tijd een vernieuwde en vitale Republikeinse Partij geboren wordt -een moderne Republikeinse Partij- dan is deze nederlaag uiteindelijk toch nog een verhulde zege”, aldus Barbara Alby.