„Een goede gezondheidszorg in Nederland gaat ons allemaal aan. Dat betekent dat er zo min mogelijk fouten moeten worden gemaakt. Daarom moeten zorgverleners op elk moment uw relevante medische gegevens kunnen bekijken. Bovendien hoeft u dan niet iedere keer uw ziektegeschiedenis te vertellen. Dat voorkomt ergernis. U zult dit misschien herkennen.”Met deze mooie woorden begint de brief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) die zaterdag bij ieder huisadres in Nederland op de mat viel. Positieve woorden met betrekking tot de invoering van het landelijk elektronisch patiëntendossier (EPD). Als werker uit het veld wil ik hier toch enkele kritische kanttekeningen bij plaatsen, zodat burgers een juiste afweging kunnen maken wel of geen bezwaar te maken tegen deelname aan het EPD.

Allereerst wil ik ingaan op het medisch beroepsgeheim, sinds eeuwen een van de pijlers van de gezondheidszorg. Echter, hoe kan een arts aan deze geheimhoudingsplicht voldoen als hij niet langer zelf de toegang tot zijn dossiers beheert? Bij invoering van het landelijk EPD kunnen zeker 43.000 zorgverleners in Nederland de persoonlijke medische gegevens inzien. Het medisch beroepsgeheim behoort niet lichtzinnig terzijde te worden geschoven voor een efficiëntere toegang tot patiëntendossiers.

Een tweede kanttekening is dat uit proeven is gebleken dat er nog veel gesleuteld moet worden aan het systeem en dat er juridisch ook nog veel onduidelijk is. Zo kan slechts achteraf worden gecontroleerd of iemand de persoonlijke medische gegevens terecht of onterecht ingezien heeft; het kwaad kan dan al wel zijn geschied!

Een derde kanttekening betreft het gevaar van mogelijk misbruik van de gegevens in het EPD. Bij grootschalige ict-netwerken ligt het gevaar hiervan op de loer. Wat te denken van oneigenlijke toegang tot de medische gegevens door bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen of arbodiensten? Over de gevolgen zal ik het maar niet hebben.

De noodzaak tot het EPD is geboren uit de almaar uitdijende grootschaligheid in de gezondheidszorg. Terecht wordt in de brief van VWS gesteld dat het ergernis wekt als de patiënt bij elke zorgverlener iedere keer zijn ziektegeschiedenis moet vertellen. Als een waarnemend (huis)arts niet over de medische gegevens van de patiënt kan beschikken, is de kans op fouten en ergernissen inderdaad vergroot.

Het kan ook anders. In Urk werken we als kleinschalige groep, drie huisartspraktijken, intensief met elkaar samen. Via een centrale server hebben we toegang tot de complete medische dossiers van al onze patiënten. Dit is ook bekend bij onze patiënten en zij hebben hun waardering hiervoor uitgesproken. Zowel binnen als buiten kantoortijden kunnen we eenvoudig de complete dossiers van onze patiënten erop naslaan en de gegevens erin verwerken. Als we buiten kantoortijd verwijzen naar de medisch specialist gaat dit gepaard met een complete verwijsbrief met medische voorgeschiedenis, inclusief de gebruikte medicatie. Dit komt de kwaliteit van zorgverlening ten goede en verkleint de kans op fouten maximaal.

Gegeven de huidige situatie in Nederland, met helaas zo goed als overal grootschalige huisartsendienststructuren, ben ik er voorstander van het landelijk EPD stapsgewijs in te voeren. Laten we beginnen met een landelijk elektronisch medicatiedossier (EMD). Alle apotheken in Nederland koppelen met de gegevens van medicijngebruik, inclusief de medicijnen waar een patiënt allergisch voor is, en deze gegevens inzichtelijk maken voor elke zorgverlener in Nederland. Deze gegevens zijn veel minder privacygevoelig dan bijvoorbeeld de gegevens van de huisartspraktijken.

Uit de gegevens van de medicatie kan al essentiële informatie worden afgeleid. Aan de medicatie kan bijvoorbeeld worden afgeleid of een patiënt bekend is met een hart of vaatziekte, of een patiënt suikerziekte heeft ja of nee, uit te breiden met nog vele andere voorbeelden.

Als blijkt dat het landelijk EMD voldoet aan alle technische en juridische veiligheidseisen, kan het stapsgewijs worden uitgebreid tot een landelijk EPD met de informatie waaraan in het werkveld behoefte, in goed overleg met de patiënt.

Bij de brief van VWS is een blanco bezwaarschrift meegestuurd. Gelukkig bestaat de mogelijkheid, al kost het enige moeite, nu bezwaar in te dienen. Als blijkt dat in een later stadium het landelijk EPD voldoet aan de technische en de juridische veiligheidseisen, is deelname alsnog mogelijk.

Ik hoop dat de minister zal gaan luisteren naar de aanbevelingen die worden gedaan vanuit het werkveld, zodat wij als huisartsen nu en in de toekomst het belang van onze patiënten maximaal kunnen blijven dienen, zonder schending van het medisch beroepsgeheim en de privacy van onze patiënt!

De auteur is verloskundig actieve huisarts in Urk.