Wapens voor stammen
De regering van Pakistan lijkt te streven naar vrede. Vanuit westerse optiek lijkt het slim om tienduizenden strijders van stammen in het grensgebied met Afghanistan te bewapenen. En om zo een poging te wagen de vanuit dat gebied opererende taliban plat te leggen. Maar de vraag is of president Asif Ali Zardari en de zijnen het goede spoor hebben gekozen. Heeft Islamabad overwogen hoe het komt dat de taliban in staat zijn zich in dit Pakistaanse gebied te nestelen?
Een belangrijk aspect is dat de grenzen tussen Afghanistan en Pakistan doorgaans niet langs etnische lijnen lopen. De scheidslijn tussen die twee landen is feitelijk bepaald door conflicten tussen de Engelsen en de Russen uit het verleden. Dus buitenlandse machten hebben ergens een streep over de grond getrokken. En aan beide zijden wonen mensen van dezelfde stam. Of er nu een grenslijn loopt of niet: verwanten uit dezelfde stam helpen elkaar. Door dik en dun.Dat is een van de oorzaken achter het feit dat groepen van extremistische moslims uit Afghanistan nog altijd tamelijk gemakkelijk hun training kunnen krijgen in Pakistan. In de omgeving van de Pakistaanse stad Quetta zitten leiders van de traditionele taliban. En in het grensgebied tussen de Afghaanse hoofdstad Kabul en de Pakistaanse stad Peshawar rekruteren extremistische groepen jongeren die hun training tot geweld en terrorisme ontvangen in Pakistan.
Waarom laten jongeren of ouderen in Afghanistan zich trouwens ronselen? Dat heeft een achtergrond. De Verenigde Staten beschouwden zichzelf zo ongeveer als bevrijders van de Afghanen. Veel van de bewoners -zeker ook de jongere mannen- weten zich inmiddels min of meer ontgoocheld. Niet ideologie, maar armoede en honger drijft hen in bittere noodzaak in de armen van extreme groepen. Eten en kleding vormen nu eenmaal de eerste levensbehoeften.
Het is vrijwel onmogelijk om het grensverkeer tussen de buurland onder controle te krijgen. Dan is het al net zo moeilijk om te controleren wie de verstrekte wapens nu eigenlijk gaat gebruiken. Komt dat schiettuig in handen van stamgenoten aan de andere kant van de ’poreuze’ grens? Wie is dan nog in staat er oog op te houden waar de AK-47-vuurwapens blijven? Het zal verder ook niet moeilijk zijn uit China -desnoods illegaal- reserveonderdelen aan te voeren.
Heeft de Pakistaanse regering overwogen hoe de taliban aan hun Amerikaanse wapens kwamen? Toen Russische troepen in de jaren 80 belangrijke steden en wegen in Afghanistan bezetten, kregen zij gewapend weerwoord van Afghaanse rebellen. Die voerden verrassingsaanvallen uit en praktiseerden guerrillatactieken. De Verenigde Staten steunden deze verzetsstrijders met wapens. Een niet onbelangrijk deel van hen belandde uiteindelijk bij de taliban.
Pakistan zou bij het verschaffen van wapens aan de strijders van stammen een voorbeeld hebben genomen aan de Amerikanen. In samenwerking met de Iraakse autoriteiten installeerden de VS Awakening Councils. Lokale clan- en stamleiders moeten in die organen samenwerken en zelf de terroristen maar onder de duim houden. Wat blijft er op die manier over van het schone, Amerikaanse ideaal om vreedzame democratieën te stichten in Irak en Afghanistan?
Het is droevig dat de utopie om in islamitische landen democratie te stichten teloorging. De oorlogvoerende partijen hadden het kunnen weten. Maar als de grote machten regionaal stammen wapens willen verschaffen, valt niet te overzien wat daarvan het effect zal zijn. Misschien had president Asif Ali Zardari beter eerst een poosje in de leer kunnen gaan bij zijn voorganger Musharraf. Die wist als voormalige legerleider als geen ander hoe gevaarlijk wapens zijn.
