Blanken zijn nog altijd een uitzondering op Lenox Avenue, een van de grote straten in Harlem. En de talloze baptistenkerkjes zijn niet verdwenen. De Faith Temple aan 206 Lenox Avenue adverteert: ”Word lid bij ons en de Heer zal u zeer rijk zegenen”. Even verderop roept een jonge vrouw het uit: „Obama! Stem Obama, mensen! O-ba-ma!” Ze verkoopt shirts van haar favoriet voor het presidentschap. „Maar ik heb alleen nog XXL”, buldert ze.Weinig nieuws onder de zon, zo lijkt het. Toch is Harlem rap aan het veranderen. In veel straten staan panden in de steigers en zijn bouwvakkers aan het werk. Her en der verschijnen naast de bekende bruinstenen woonblokken nieuwe moderne panden en kleine winkeltjes worden vervangen door filialen van ketens als Starbucks en Kentucky Fried Chicken.

„Maar het gaat nu allemaal wat minder snel”, zegt John Reddick. Hij werkt voor Central Park Conservancy en is Harlemexpert. „Veel overheidssubsidie voor opknapprojecten is er niet, bewoners moeten bijna altijd een steentje bijdragen. De afgelopen jaren hebben veel inwoners met een opknapproject toegestemd, maar nu de economische malaise om zich heen grijpt, kunnen ze het benodigde geld niet opbrengen. Daarom stranden veel renovatieplannen, in elk geval voorlopig.”

De nieuwbouw gaat wel gewoon door, zegt Reddick, van huis uit architect. „Ieder leeg plekje is potentiële bouwgrond. En lege plekjes zijn er genoeg in Harlem.” Deze worden vaak als hangplek ingericht met wat groen, vijvertjes en snuisterijen. Vooral oudere mannen maken er gebruik van; voor een potje backgammon, om bij te kletsen of om een kop koffie te drinken. Ze moeten zelf een stoeltje meenemen. Modesto Flores Community Garden is zo’n plek, maar wordt met sluiting bedreigd. Reddick: „De omwonenden hebben een petitie opgesteld om de gemeente ervan te weerhouden ook dit tuintje vol te bouwen.”

De burgemeesters Giuliani en Bloomberg maakten zich de laatste jaren hard voor een upgrade van Harlem door nieuwbouw en investeringen. Ze zijn in hun opzet geslaagd: de wijk is niet meer de no-goarea waar drugsbaronnen de dienst uitmaken. Maar het succes heeft een keerzijde. Door de facelift wordt het langzaamaan hip om in Harlem te wonen, en ook ondernemers ruiken hun kans. Mede hierdoor zijn de huizenprijzen in Harlem de afgelopen jaren verveelvoudigd, vertelt Reddick. „Wie in 1980 hier een huis kocht voor 80.000 dollar, kan het nu voor een miljoen verkopen.”

„Deze ontwikkeling heeft als gevolg dat arme zwarten het hoofd hier niet meer boven water kunnen houden”, stelt Reddick. Deze mensen verhuizen naar The Bronx, een wijk boven Harlem waar veel armoede en criminaliteit is. „De huizenprijzen in Harlem zijn nu voor 80 procent marktconform; 20 procent zit beneden die prijs. Dat was in het verleden een stuk meer.”

Reddick heeft nooit begrepen waarom Harlem als slecht te boek staat. „Ik woon hier bijna twintig jaar en ik of mijn kennissen zijn nooit beroofd, mishandeld of iets van dien aard. Soms hoor je van die mensen die er trots op zijn dat ze even in Harlem zijn geweest tijdens hun vakantie naar New York. En toen popartiest Mick Jagger hier een videoclip opnam, vonden allerlei mensen dat heel stoer. Zoiets als: Wat een durfal, die Mick. Ik vind dat snobistisch.”

Nu het steeds hipper en duurder wordt om in Harlem te wonen, is Reddick bang dat de straatcultuur, die vooral gevormd wordt door de armere bevolkingsgroepen, zal verdwijnen. Reddick wijst naar een stel jonge jongens op de stoep bij Amsterdam Avenue die zich vermaken met een Dominicaanse dans. Even verderop zit een aantal heren gebogen over een dominobord. „Ik vind dat een heerlijk beeld, maar de kans is aanwezig dat we zo’n tafereel over een jaar of tien nog maar sporadisch tegenkomen”, zegt Reddick. „Sommige zwarten vrezen een blanke invasie in Harlem. Dat is misschien wat overdreven, en zo ver is het nog zeker niet. Maar komt die beweging op gang, dan gaat Harlem ingrijpend veranderen. En dat zou jammer zijn.”