Lammie liep even later naast Bennie, een van de onderduikers, achter de kinderwagen. Haar dorpsgenoten waren nog bezig het nieuws te verwerken: de baby van de ongehuwde moeder was niet van een van haar NSB-collega’s, zoals ze maandenlang geschimpt hadden, maar van een Jood wiens bestaan niet bekend mocht worden. En Lammie was op het NSB-kantoor gaan werken om te voorkomen dat de Duitsers haar ouderlijk huis en andere onderduikadressen zouden overvallen. Na de oorlog kon ze eindelijk trouwen met de werkelijke vader van haar kind.Het verhaal van de jonge moeder is te beluisteren bij de expositie ”Liefde in oorlogstijd” die vandaag in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek van start ging. Ook -of juist- binnen de rauwe werkelijkheid van de oorlog ontstonden romantische gevoelens. Dat gaf soms de kracht om moeilijke omstandigheden door te komen. Andere keren bracht liefde de betrokkenen in groot gevaar.

Er kon liefde voor een onderduiker of tussen onderduikers opbloeien, maar er ontstonden ook relaties met soldaten uit de bezettende macht, of met bevrijders. Het maakte het leven vaak nog gecompliceerder dan het al was.

Intense gevoelens, juist in die tijd waarin alles intens beleefd werd. Liefde voor een Duitse soldaat was een onmogelijke mogelijkheid. ”Moffenmeid” was nog een van de netste benamingen voor de betrokken jonge vrouwen. Het aantal relaties is niet geregistreerd; een deel van de gevolgen wel: ruim 30.000 Nederlandse meisjes kregen een kind van een Duitse militair. Veel van die kinderen hebben hun vader nooit gekend. Ze werden soms onvriendelijk bejegend omdat hun bestaan aan de oorlog herinnerde.

”Liefde tussen prikkeldraad” is een ander thema. Zelfs in een concentratiekamp kon de vonk overslaan; het hield mensen soms op de been. Geheimzinnigheid was geboden, om niet de aandacht van de bewakers te trekken. In kamp Westerbork werden 239 huwelijken gesloten, vooral van mensen die hoopten als getrouwden gemakkelijker bij elkaar te kunnen blijven. Ruim 4000 Nederlanders kwamen na hun dwangarbeid thuis met een Russische vriendin die ook in Duitsland tewerkgesteld was geweest.

Betaalde liefde was geen liefde; toch werd er druk gebruik van gemaakt. De bordelen op de geallieerde basis Pearl Harbor hadden een jaaromzet van 10 miljoen dollar en telden in 1942 per maand gemiddeld 50.000 behandelingen wegens geslachtsziekten. Het leger zette zelf gecontroleerde bordelen op om de verspreiding van de ziekten tegen te gaan.

Er waren ook veel vrouwen uit de burgerbevolking die hun lichaam aan een soldaat gaven. Volgens onderzoeken had de gemiddelde Amerikaanse soldaat voor het einde van de oorlog met 25 vrouwen geslapen, en dat waren zeker niet allemaal prostituees.

Uit relaties van Nederlandse meisjes met geallieerde bevrijders werden ruim 8000 kinderen geboren. De gebruinde, gulle, goedlachse soldaten, strak in het uniform, waren soms veel aantrekkelijker dan boerse of sterk vermagerde knullen uit het eigen dorp. Soms volgde Trees haar Canadees naar zijn land; andere meisjes zagen hun geliefde na een korte relatie weer vertrekken.

Seksuele revolutie

De oorlog beïnvloedde iedereen. Soms werd er snel getrouwd voordat manlief onder de wapenen moest. Relaties kwamen onder druk te staan doordat mannen of vrouwen psychisch of fysiek beschadigd raakten. Als vader niet thuis was en moeder het daardoor extra druk had, leefden jongeren hun eigen vrije leventje.

Ook wie niet in bijzondere omstandigheden leefde, kreeg met de gevolgen van de oorlog te maken. Al was het alleen maar dat er niet aan stof voor een trouwjurk te komen was.

De Tweede Wereldoorlog maakte vrouwen onafhankelijker. Volgens de grondleggers van de expositie werd in de jaren vijftig nog geprobeerd de oude situatie te herstellen, maar legden de jaren veertig uiteindelijk toch de kiem voor de seksuele revolutie van de jaren zestig.

bevrijdingsmuseum.nl.