Hu Jia laat zich zelfs in de cel de mond niet snoeren
Een celstraf is niet genoeg om Hu Jia zijn mond te laten houden. De Chinese activist die donderdag de mensenrechtenprijs van de Europese Unie -de Sacharovprijs- kreeg, werd nog onlangs in de gevangenis in de isoleercel gezet, omdat hij zijn medegevangenen vertelde over de slechte mensenrechtensituatie in China.
Hu zit een straf uit van drieënhalf jaar wegens het ondermijnen van het gezag van de staat. Hij zit sinds 10 oktober in een andere gevangenis, waar de omstandigheden weliswaar iets beter zijn dan in de vorige, maar waar het Hu nog steeds ontbreekt aan bijvoorbeeld warm badwater en waar zijn brieven in beslag worden genomen.De dissident plaatste kritische artikelen op internet en nam in interviews met buitenlandse journalisten geen blad voor de mond. Zijn vrouw Zeng Jinyan zet zijn werk voort en houdt een weblog bij nu haar man in het gevang zit.
De 35-jarige Hu verzet zich tegen het communistische regime. Hij vecht onder meer voor verbetering van de situatie van mensen met hiv en aids. Ook zet hij zich in voor het milieu en voert campagne voor de vrijlating van politieke gevangenen. De Olympische Spelen hadden volgens Hu een positieve invloed omdat de internationale aandacht zou zorgen dat aan het communisme „geknaagd” zou worden en „de weg naar democratie verkort” zou worden.
Aan zijn activisme ergeren de leiders van de Volksrepubliek zich mateloos. Toen bleek dat Hu mogelijk de Nobelprijs voor de Vrede zou krijgen, reageerde Peking woedend. „Iedereen weet dat Hu een crimineel is”, zei een zegsman van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij voegde eraan toe dat China verwachtte dat het comité „de juiste persoon” zou kiezen voor de prijs.
Hu heeft zijn activisme niet van vreemden. Zijn ouders verzetten zich in hun studententijd tegen het beleid van Mao Zedong en werden daarvoor verbannen naar afgelegen provincies. Ze leefden jaren gescheiden van elkaar. Pas toen Deng Xiaoping aan de macht kwam, konden ze terugkeren naar Peking.
Hu raakte tijdens zijn studie economie in Peking geïnteresseerd in het milieu. Hij sloot zich aan bij een aantal controversiële organisaties. In 2000 maakte hij kennis met China’s bekendste aidsactivist, Wan Yanhai. Hij ging preventiewerk doen bij Aizhixing, de rechtengroep voor aidspatiënten van Wan.
In 2006 trouwde Hu met Zeng Jinyan. Samen kregen ze een dochtertje. Ook Zeng ondervindt aan den lijve het Chinese beleid ten opzichte van critici. Een dag voor de opening van de Olympische Spelen werd ze opgepakt en vervoerd naar een andere provincie. De overheid was bang dat ook Zeng een smet zou veroorzaken op de perfecte Spelen.
Hu stond op een shortlist met nog twee andere gegadigden uit Wit-Rusland en Congo. De Europese parlementsleden maakten de uiteindelijke keuze. Volgens hen was de druk die China op de keuze uitoefende doorslaggevend.
Human Rights Watch riep na de bekendmaking van de toekenning op tot de onmiddellijke invrijheidsstelling van Hu. „De Chinese regering zou Hu Jia op dezelfde manier moeten zien als het Europees Parlement zo overduidelijk doet: niet als vijand of als schandvlek, maar als iemand wiens dappere voorvechtersrol het beste van China belichaamt”, zei de mensenrechtenorganisatie in een verklaring.
Zeng Jinyan, zelf ook activiste, zei in een kort telefonisch interview zeer blij te zijn dat haar man de Sacharovprijs had gewonnen. „Ik ben heel blij met het nieuws”, liet ze weten, waarna de verbinding werd verbroken, waarschijnlijk een teken dat het gesprek werd afgeluisterd. Ook Li Jingsong, de advocaat van Hu, was blij met de toekenning van de prijs, maar zei te betwijfelen of die zou leiden tot directe vrijlating van zijn cliënt. „Als ze hem nu meteen vrijlaten, zeggen de mensen dat de regering is gezwicht voor druk van de internationale gemeenschap”, zei Li Jingsong.