Volgens hem zijn agrariërs met stemmingmakerij niet geholpen. Met de vette krantenkop ”Beroep van boer sterft langzaam uit” is dit weer een signaal dat het niet goed gaat met de landbouw. In mijn contacten met boeren merk ik dat juist deze negatieve stemmingmakerij hun het laatste plezier in hun werk dreigt te ontnemen. Ze hebben de afgelopen tijd al zo veel klappen te verwerken gehad. In plaats dat ze meeleven en waardering ondervinden, wordt hun ook nog toegevoegd dat ze binnenkort zullen verdwijnen.

Het lijkt soms of het vertrek van de landbouw nog goed uitkomt ook. De boeren gebruiken immers zo veel ruimte en die ruimte is vandaag zo schaars? Zijn zij bovendien daarnaast niet de oorzaak van het mestprobleem? En kost het landbouwbeleid de samenleving geen klauwenvol met geld? Was landbouw in de jaren tachtiger nog een van de successectors van de economie, vandaag moet het maar eens uit zijn met het Nederlandse imago van boter, kaas en eieren, zo lijkt het wel.

Stemmingmakerij is dit. Waarom? Omdat het verhaal voor het grootste deel op onbegrip is gebaseerd - en daarom niet waar is. Het laatste wat de SGP moet doen is zich door dit soort verhalen de weg te laten wijzen. Vandaar enkele kanttekeningen.

Melkquotum
Vereijken noemt het voorbeeld van de melkveehouderij. Met die sector is het tot nu toe nog aardig goed gegaan. Maar als binnenkort de melkquotering wordt afgeschaft, zo stelt hij, zal zelfs die sector van de landbouw genoopt zijn te verdwijnen.

Onlangs heeft de Europese Commissie in het kader van de heroverweging van het landbouwbeleid de zogenaamde ”Midterm Review”, een rapport over de melkveehouderij en het zuivelbeleid, uitgebracht. Uit dat rapport, waaraan ondergetekende heeft meegerekend, blijkt een aantal markante zaken. Allereerst blijkt dat bij afschaffing van de melkquotering er een drastische verlaging van de prijzen zal komen. Dit zal echter niet leiden tot verdwijning van de melkveehouderij, zoals Vereijken vreest. Integendeel, de melkproductie zal in de EU en ook in Nederland nog een stuk uitbreiden.

Dat laatste lijkt vreemd, maar is bij enig nadenken toch ook weer niet zo verrassend. Wie een beetje thuis is in het boerenwereldje weet dat melkveehouders vaak aanzienlijke bedragen neertellen voor melkquotum. Soms bedraagt dit bedrag wel 40 procent van de melkprijs. Maar wie dat als boer kan neertellen, moet dus in feite voor een veel lagere prijs kunnen produceren dan nu het geval is. En zo is het ook. Nederland is en blijft een zuivelland, dat zelfs bij afschaffing van de melkquotering nog gewoon door zal boeren.

Maar is het zuivelbeleid dan niet onbetaalbaar? Ook daarvan blijkt geen sprake. In 1984 toen de melkquotering werd ingesteld lag dat wel anders. Toen ging bijna 45 procent van het totale landbouwbudget naar zuivel en dreigde er een crisis. Vandaag bedragen de kosten van het zuivelbeleid slechts iets meer dan 5 procent van het totale budget. Het zuivelbeleid is daarmee budgettair gezien een van de goedkoopste beleidsterreinen die er op dit moment bestaan.

Dat laatste is overigens een reden waarom het met de afschaffing van de melkquotering waarschijnlijk niet zo’n vaart zal lopen als Vereijken denkt. Het afschaffen van de quotering blijkt voor de Brusselse schatkist een duur verhaal te zijn. De reden daarvoor is dat ze de boeren die in quota hebben geïnvesteerd hun rechten niet zomaar kunnen afnemen, maar moeten uitkopen. Dat geld is er voorlopig niet, zeker niet nu de financiële teugels onlangs met de discussie over de uitbreiding nog weer eens zijn aangehaald.

Voedsel en groen
Maar de mest dan? Ook daar is het verhaal wat de melkveehouderij betreft weer net even anders dan vaak wordt gedacht. Omdat de productie per koe jaarlijks stijgt en de totale melkplas in het EU vastligt, zijn er steeds minder koeien nodig. De melkveestapel neemt daarom ook al jaren af. Minder koeien betekent ook minder mest. Kortom, de melkquotering blijkt ook nog een effectieve vorm van milieubeleid te zijn. Maar zelfs met de afschaffing van de melkquotering zou de milieubelasting nauwelijks toenemen, maar zelfs nog dalen.

Daar komt verder nog bij dat 33 procent van de melk in de EU uit gebieden komt met relatief minder gunstige productieomstandigheden. De quotering zorgt ervoor dat de melkveehouderij in die moeilijker regio’s een dragende economische activiteit blijft. Bij afschaffing van de quotering zou dat wel eens snel afgelopen kunnen zijn. De Europese politici zitten echter niet op een verdere leegloop van het platteland te wachten en zullen zich daarom waarschijnlijk wel drie keer bedenken voordat ze de quotering opheffen.

Ten slotte draagt de melkquotering bij aan een beheerste exportontwikkeling door de EU op de wereldmarkt. Daarmee geeft de EU in principe ook producenten in derde landen een kans.

Wat is de moraal van dit verhaal? Allereerst dat we moeten ophouden met stemmingmakerij. Dat hebben de agrariërs niet verdiend en daarmee is ook niemand geholpen. Er zijn al genoeg nare dingen, dat hoeven we ook nog niet eens een keer erger te maken.

De tweede les is dat we ons niet door angst moeten laten leiden. Juist het zuivelbeleid is een uitstekende illustratie om te laten zien hoe voedselproductie, beheer van milieu, het leefbaar houden van het platteland en een redelijke beloning van de agrariërs samen kunnen gaan. Vereijken gooit de oude schoenen al weg voordat hij weet of de nieuwe passen. Het landbouwbeleid van de toekomst moet geen liberaal beleid, maar integraal beleid zijn: voedsel en groen.

De auteur is landbouweconoom in Wageningen en was betrokken bij het doorrekenen van beleidsalternatieven voor de melkveehouderij.