Tot die conclusie komt minister Hoogervorst (Financiën) in een lezing die hij donderdag heeft gehouden in Den Haag. In de speech benadrukte hij dat vertrouwen een van de pijlers is waarop de economie rust. En juist dat vertrouwen is het afgelopen jaar geschaad door de vele boekhoudschandalen in vooral de Verenigde Staten (Enron, WorldCom).

Hoogervorst stelde nadrukkelijk dat de situatie in Nederland minder ernstig is dan in de VS. Toch is er volgens hem voldoende reden om maatregelen te nemen.

Zo dienen de aandeelhouders het laatste woord te krijgen bij de benoeming van nieuwe commissarissen, die op hun beurt toezicht houden op de dagelijkse leiding (raad van bestuur) van een onderneming. Schiet de raad van commissarissen in zijn controlerende taak tekort, dan moeten aandeelhouders de gehele raad naar huis kunnen sturen, vindt de minister.

Vooral grootaandeelhouders moeten hun eigen zuiverheid in acht houden, meent Hoogervorst. Vaak hebben zij zitting in de raad van bestuur of de raad van commissarissen, met het gevaar van belangenconflicten op een aandeelhoudersvergadering. In die situatie moeten zij zich in de toekomst dan ook van stemming onthouden.

Verder moet er meer zicht komen op de optieregelingen voor bestuurders. De veelal lucratieve pakketten moeten voortaan het groene licht krijgen van de aandeelhouders.

Hoogervorst wil op die manier de buitensporige invloed van optieregelingen op de bedrijfsvoering beperken. Bij de schandalen in de VS kwam naar voren dat bestuurders vanwege hun opties overmatig geïnteresseerd leken in de ontwikkeling van de beurskoers. Stijgende koersen betekenden immers meer winst uit opties. Nadeel was dat daarmee de aandacht voor de financiële stabiliteit van hun bedrijf naar de achtergrond verdween.

Het ministerie onderzoekt inmiddels of bedrijven vanwege verstrekte optieregelingen hun winstcijfers manipuleren. Momenteel zijn ondernemingen niet verplicht hun optieregelingen te verwerken in de winst- en verliesrekening, waardoor winstcijfers geflatteerd kunnen zijn. Om die reden wil Hoogervorst dat de kosten van optiepakketten terug te vinden zijn in het uiteindelijke nettoresultaat. Daarmee volgt de minister voorstellen van de internationale regelgever IASB. Die wil vanaf 2004 opties opnemen in de winst- en verliesrekening van ondernemingen.

Om de controle op de financiële verslaglegging te verbeteren kondigt Hoogervorst een grotere rol van de Autoriteit Financiële Markten aan. De financiële waakhond zegt toe te juichen dat de minister met zijn maatregelen het vertrouwen bij beleggers en de financiële wereld wil herstellen.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW waarschuwt voor een overreactie op het gebied van wet- en regelgeving. Het beeld dat Hoogervorst schetst van innige relaties en dubbele petten van bestuurders, commissarissen, en grootaandeelhouders, noemt VNO-voorzitter Schraven „suggestief.” Goed onderzoek naar feiten is eerst noodzakelijk, meent hij.

Beleggersbelangenbehartiger VEB vindt het opvallend dat Hoogervorst Enron wel en Nederlandse „affaires” als KPNQwest, Landis en LCI niet noemde in zijn toespraak. Volgens de VEB is de rede van Hoogervorst een goede aanzet om het vertrouwen in de Nederlandse kapitaalmarkt te herstellen. Toch zijn belangrijke problemen als de commissarisbenoeming nog niet opgelost, aldus de vereniging.