„Een vunzig eiland van internationaal terrorisme”
Ciudad del Este, het grensgebied van Paraguay, Brazilië en Argentinië, is één groot lustoord voor smokkelaars. In de zinderende heksenketel zouden gigantische sommen geld worden witgewassen, met als eindbestemming de bankrekeningen van de terreurorganisaties Hezbollah en al-Qaida.
Midden in een van de warmste steden op aarde staat het megalomane Mona Lisawarenhuis, gerund door een Libanees: met pennen van Montblanc, Rolexhorloges, Bulgarisieraden, volledige Rosenthalserviezen, wat Fabergé-eieren, een hele verdieping met golfspullen en als absoluut klapstuk de bodega.Deze wijnkelder van 1000 vierkante is een oase van rust. Met klassieke muziek, gedempt licht, een temperatuur die constant tussen de 14 en de 17 graden ligt en een vochtigheidsgraad van 60 tot 70 procent is het goed toeven voor de meer dan 200.000 flessen Franse topwijn. Een Château Mouton Rothschild doet 600 dollar. Bij uitzondering worden er Spaanse en Chileense slobberwijnen verkocht vanaf 8 dollar. De meeste klanten van de bodega zijn Argentijnen, de rest van de vaste afnemers komt uit Sao Paulo, Rio de Janeiro, Santiago, Bogotá en Lima. De sigarenkluis oogt bescheiden, maar is tot de nok gevuld met Cohiba’s, Romeo y Julieta’s en Montechristo’s.
Zodra je de beschaving verlaat van Mona Lisa bevind je je plotseling in een zinderende heksenketel met overwegend Chinese, Koreaanse, Japanse, en vooral Arabische handelaren. Ciudad del Este is het centrum van de Triple Border Area (TBA), het gebied op de grens van de drie landen Paraguay, Brazilië en Argentinië. De stad is één groot lustoord voor smokkelaars. Vrijwel alles is afkomstig uit het Verre Oosten en heeft de buurlanden van Paraguay als eindbestemming. De meeste waar arriveert op de Guaraniluchthaven, nabij Ciudad del Este, de rest wordt over land vervoerd en is afkomstig van de vrijhandelszone Iquique in Chili.
Alternatieve routes
Je kunt het zo gek niet verzinnen of tegen extreem scherpe prijzen wordt hier verkocht: computers, de nieuwste generatie mobiele telefoons, alle mogelijke elektronica, jetski’s, maar ook allerhande nagemaakte merchandise. De ontelbare warenhuizen in deze mondiale winkel van Sinkel zijn afgeladen met Chinees speelgoed en andere prullaria. Voor de avontuurlijke geest is er nog de illegale handel in drugs, wapens en adoptiebaby’s. Paraguayaanse marihuana van topkwaliteit kost 1 dollar per kilo, 1 kilo zuivere cocaïne uit Bolivia of Colombia doet amper 3000 dollar. Een nieuw volautomatisch geweer AK-47 koop je hier voor 400 dollar. Daarnaast is er nog de levendige handel in adoptiebaby’s.
Volgens Amerikaanse bronnen wordt er dagelijks voor meer dan 5 miljoen dollar gesmokkeld vanuit Ciudad del Este. De procedure is eenvoudig. Je koopt de belastingvrije waar die vervolgens tot zorgvuldig dichtgeplakte ”muamba’s” (illegale pakketten) worden verwerkt door professionele inpakkers. Het is vervolgens de sport om de muamba’s over de grens naar Brazilië en Argentinië te krijgen zonder aangifte te doen bij de douane. In de straten pal naast de Vriendschapsbrug die Paraguay met Brazilië verbindt wordt de smokkelwaar open en bloot in de carrosserie van auto’s gepropt, de weinige politieagenten wandelen er onverstoorbaar langs.
Over de Vriendschapsbrug dendert dagelijks een onafgebroken stoet volgestouwde vrachtwagens, bestelbusjes, taxi’s en brommertaxi’s naar Foz do Iguaçu in Brazilië. Op gezette tijden houdt de Braziliaanse douane stiptheidsacties, maar het is water naar de zee dragen. ”Sacoleiro’s” (letterlijk zakkendragers) zorgen ervoor dat de handel langs alternatieve routes naar Brazilië en Argentinië wordt gesluisd. Honderden bootjes varen af en aan over de Paranarivier. Voor de paar speedboten van de Braziliaanse en Argentijnse douane is het onbegonnen werk, als ze al niet ontmoedigd zijn in hun werk door de zeer gebruikelijke ”koime” (smeergeld).
Moslimterroristen
Behalve als smokkelparadijs heeft Ciudad del Este nog een andere dubieuze reputatie. Volgens serieuze Amerikaanse media biedt de TBA onderdak aan het Zuid-Amerikaanse hoofdkwartier van de Hezbollah, al-Qaida en Hamas. The New York Times, The Los Angeles Times, The New Yorker en CNN schieten superlatieven tekort als ze Ciudad del Este (voorheen Puerto Presidente Stroessner) omschrijven: „Een broeinest van islamitische extremisten en hun sympathisanten, een Latijns-Amerikaanse kasba vol illegalen, porno en lijmsnuivende straatkinderen, een alarmerend vunzig en vuig eiland van wetteloosheid en de mondiale hoofdstad van de geïnstitutionaliseerde smokkel. Voor The Los Angeles Times is het „een prototypisch laboratorium om een basis voor bad guys te ontwikkelen” en de New York Times concludeert dat de TBA niet alleen een magneet is voor de georganiseerde misdaad, maar ook nog eens een gevaar voor het hele continent. De kranten suggereren zelfs dat er trainingskampen zijn van de Hezbollah in de jungle rond Ciudad Del Este.
Brazilië’s bestverkochte weekblad Veja deed er jaren later nog een schepje bovenop: het blad schreef dat Osama Bin Laden Foz do Iguaçu in 1995 bezocht. Gedurende drie dagen zou hij met leden van de Arabische gemeenschap hebben gesproken over een nieuw terreurnetwerk in Zuid-Amerika. Als ludieke reactie op de geruchtenstroom kwam de Society of Friends of Foz do Iguaçu met een spraakmakende reclamecampagne die in dertig dagbladen in Brazilië, Argentinië en Chili werd gelanceerd met de leus: „Als Bin Laden zijn nek riskeerde om Foz do Iguaçu te bezoeken, moet het wel de moeite waard zijn! Iedereen wil ons zien. Waarom bent u hier nog niet geweest?”
In een andere advertentie stond: „Als hij de wereld niet aan het opblazen is, vermaakt Osama bin Laden zich bij ons!” Op bijgaande foto is een bebaarde man in een Arabische jurk aan het relaxen op een sofa. Volgens de gemeente van Foz do Iguaçu is de vermeende aanwezigheid van terroristen funest voor het toerisme. Het aantal vakantiegangers daalde van 1,2 miljoen per jaar in de jaren tachtig tot 700.000 in recentere tijden.
Het gerucht dat de TBA onderdak biedt aan moslimterroristen ontstond na twee bloedige bomaanslagen in Buenos Aires, in 1992 op de Israëlische ambassade en in 1994 op een Joods cultureel centrum. Volgens de Amerikaanse en Israëlische geheime diensten waren Iran en de Hezbollah daar verantwoordelijk voor, al is dat nooit bewezen. De beschuldigende vinger ging al snel naar de Triple Border Area, waar 30.000 Arabieren wonen. Het merendeel is handelaar, van Libanese afkomst en moslim.
Steeds vaker worden er steevast anonieme functionarissen geciteerd in Amerikaanse media die ervan overtuigd zijn dat er gigantische sommen geld worden witgewassen in Ciudad del Este, met als eindbestemming bankrekeningen van de Hezbollah en al-Qaida. Daarmee heeft de Amerikaanse regering een punt. Officieel mag een handelaar maar 3000 dollar cash bij zich hebben als hij de brug naar Brazilië oversteekt. Het gevolg is dat honderden koeriers tientallen keren per dag op en neer reizen met geld dat van te voren is witgewassen in de talloze wisselkantoren en banken van Ciudad del Este. Vervolgens verdwijnt dat geld via ingewikkelde constructies naar het Midden-Oosten.
De Hezbollah is een partij in Libanon en geen enkele wet in Zuid-Amerika verbiedt deze donaties. Libanezen in Ciudad del Este geven toe dat er geld wordt ingezameld voor de Hezbollah, al dan niet voor goede doelen, en vergelijken dat met de financiële steun van Amerikaanse Joden aan zionistische organisaties.
Rookgordijn
In de stad zelf gelooft niemand iets van alle verhalen, men heeft het te druk met de handel. Niets wijst op de aanwezigheid van de Hezbollah, er zijn zelfs geen stickers (een geheven kalasjnikov met de naam van Allah) van de beweging te vinden. De historicus Luiz Moniz Bandeira van de universiteit van Brasilia vertelde in mei 2005 tegen The Washington Times: „Ik hecht veel waarde aan de hypothese dat Amerikaanse geheim agenten verzonnen verhalen rondbazuinen in de media over Arabische terroristen in Ciudad del Este. Daarmee kan de Amerikaanse regering vervolgens haar aanwezigheid in Paraguay verantwoorden.”
De Amerikaanse beweringen dat de TBA het bolwerk van moslimterroristen is, lijken te zijn gevoed door het motto van Donald Rumsfeld: creëer een hypothese en verzin er vervolgens feiten bij. Gezagsgetrouwe Amerikaanse journalisten bewezen Rumsfeld een lippendienst door te schrijven dat er nauwe banden waren tussen Saddam Hussein en al-Qaida. Het valt voor journalisten en buitenstaanders moeilijk uit te maken of de Amerikanen de waarheid spreken over terroristendreiging vanuit Ciudad del Este.
Amerika probeert hoogstwaarschijnlijk in de TBA een rookgordijn te leggen. Nu de Amerikanen overal in Zuid-Amerika hun invloed aan het verliezen zijn door de ’roze golf’, de linkse revolutie, klampen ze zich krampachtig vast aan hun laatste twee bolwerken op het continent: Colombia en Paraguay.Toen Rumsfeld Asunción in augustus 2005 bezocht, zei hij dat hij het Paraguayaanse leger een uitstekende buffer vormde tegen het linkse imperialisme van Hugo Chavez, de president van Venezuela.
Paraguay ligt in het hart van Zuid-Amerika en de Verenigde Staten hebben enorme belangen in het gebied. In mei 2005 stemde de Paraguayaanse senaat voor een wet die Amerikaanse troepen in Paraguay volledige immuniteit geeft. Washington had gedreigd de miljoenen dollars steun te staken als die wet er niet door zou komen. In juli 2005 arriveerden 400 mariniers in het land, en werd het budget om terrorisme te bestrijden verdubbeld. Het Amerikaanse leger en het Paraguayaanse leger hielden diverse gemeenschappelijke oefeningen nabij de grens met Bolivia.
Daarnaast vonden er talloze observatie-oefeningen plaats. Die moeten de linkse, anti-Amerikaanse bewegingen in het gebied in kaart brengen, zoals de Piqueteros in Argentinië, de Cocaleros in Bolivia, de Movimento Sem Terra (Landlozen Beweging) in Brazilië en de Pachakutikindianen in Ecuador. De FARC zou volgens de Amerikaanse regering ook aanwezig zijn in Ciudad del Este.
Levensgevaarlijk
„Er is nog een belangrijke reden waarom de Amerikanen meer controle willen krijgen in Ciudad del Este”, zegt Natalia Deporta, journaliste van ABC, het grootste dagblad van Paraguay. „Er vindt een handelsoorlog plaats tussen Amerika en China in het gebied waar de Amerikanen nauwelijks zicht op hebben. Het gaat om namaakartikelen van bekende Amerikaanse merken, maar ook om originele goederen. We praten op de lange termijn over een inkomstenderving van miljarden dollars. En de Verenigde Staten willen natuurlijk de wapen- en drugshandel bestrijden.”
De Amerikaanse ambassade in Asuncion is de grootste ter wereld. Dat zegt voldoende over het strategisch belang van Paraguay voor het Pentagon. „Nog steeds adviseert het Amerikaanse leger het Paraguyaanse leger en hoe de militairen moeten omgaan met opstandige boerenbewegingen”, zegt Orlando Castillo van Vrede en Rechtvaardigheid, een Zuid-Amerikaanse mensenrechtenbeweging. Het Amerikaanse leger creëert een veiligheidsplan waarmee sociale groeperingen in Paraguay worden onderdrukt. Dit alles gebeurt onder het motto van de bestrijding van het internationale terrorisme.
Het beeld van een argeloze bezoeker van Ciudad del Este komt niet overeen met het beeld dat in Amerikaanse media wordt geschetst. Er is geen enkel Amerikaans document dat concrete bewijzen heeft voor de vermeende aanwezigheid van terroristen in het grensgebied.
De Amerikaanse media omschrijven Ciudad del Este als een levensgevaarlijke plek, waar een mensenleven geen cent waard is. In hotel Austria, een uitvergrote skihut met geweien en biedermeiderkitsch worden gasten gewaarschuwd als ze ’s avonds de deur uitgaan. De hoogblonde eigenaresse zegt dat het hier levensgevaarlijk is vanwege de ”piranitas”, de dakloze minderjarige lijmsnuivertjes.
’s Avonds is Ciudad del Este echter uitgestorven. Iedereen is hier al voor dag en dauw aan het werk, om ’s avonds vroeg naar bed te gaan. Er is een verlaten casino, een Japanse snackbar. In een buitenwijk bevindt zich een bar, waar je tot na middernacht pizza’s kunt eten. Verveelde jongeren rijden met enorme geluidsboxen op een 4x4 op en neer over de zanderige weg. De politie is in geen velden of wegen te bekennen.