„Dat we het onderling niet eens kunnen worden over de aanpak van het voedingsprobleem onder kinderen is een ernstige belemmering voor vooruitgang”, stelt de Amerikaanse voedingsexpert dr. Robert Black van het Johns Hopkins University Medical Center in Baltimore. Hij sprak woensdag op een symposium over ondervoeding bij moeders en kinderen in de Utrechtse Jaarbeurs.Onvoldoende en slechte voeding kost jaarlijks meer dan 3,5 miljoen moeders en kinderen het leven - elke dag ruim 9500, zo becijferden Black en collega’s eerder dit jaar in het wetenschappelijk tijdschrift The Lancet. Miljoenen anderen lopen in de eerste vijf jaar van hun leven onherstelbare lichamelijke en geestelijke achterstand op door ondervoeding. Zo ontwikkelen naar schatting 178 miljoen kinderen een groeiachterstand. Het overgrote deel van hen leeft in Afrika bezuiden de Sahara en in Midden- en Zuid-Azië, met name in India.

Aangezien de achterstand in groei en ontwikkeling van de verstandelijke vermogens al na twee jaar blijvend is, kunnen voedingsprogramma’s op scholen dit niet meer ongedaan maken. Een snelle gewichtstoename kan bij hen eerder een averechts effect hebben doordat ze dan op latere leeftijd een grotere kans hebben op hoge bloeddruk, diabetes en hart- en vaatziekten. „Voor kinderen met een laag geboortegewicht en een groeiachterstand is snelle toename van het gewicht in de eerste twee jaar heilzaam, maar als ze ouder zijn is het juist negatief”, aldus Black.

Een aantal maatregelen om ondervoeding bij jonge kinderen tegen te gaan, is bewezen effectief, stelt de voedingswetenschapper. Zo kunnen moeders hun kinderen het beste zo lang mogelijk borstvoeding geven. Daardoor zou de kindersterfte met zo’n 10 procent kunnen afnemen. Voedingssupplementen zoals vitamine A en zink kunnen tekorten aanvullen. Ook behandeling van ernstige ondervoeding en bijvoeding zijn volgens Black belangrijke maatregelen.

Als maatregelen om de sterfte onder zwangere vrouwen te verlagen, noemt de onderzoeker het geven van energie- en eiwitrijke supplementen, en preparaten die diverse micronutriënten bevatten.

Om ondervoeding beter aan te pakken, moet een aantal terreinen beter worden onderzocht, meent dr. Michael Zimmermann, hoogleraar voedingswetenschappen in zowel Wageningen als het Zwitserse Zürich. Zo zou er meer inzicht moeten komen in het voorkomen van tekorten aan onder andere vitamine A, zink, ijzer en jodium. Ook meent hij dat er nog niet genoeg bekend is over de gevolgen van ondervoeding van moeder en kind voor bijvoorbeeld de vatbaarheid voor infectieziekten zoals hiv/aids en malaria, de werking van het afweersysteem en de ontwikkeling van de hersenen.

Ook vanuit financieel oogpunt blijkt het aantrekkelijk om ondervoeding onder jonge kinderen prioriteit te geven. Als ze geen achterstand in de verstandelijke ontwikkeling oplopen door slechte voeding, blijken de kinderen het beter te doen op school en is de kans groter dat ze hun diploma halen. Dat heeft weer tot gevolg dat ze een betere baan kunnen krijgen, wat goed is voor de economie. Wanneer ze meer verdienen, kunnen ze ook beter voor hun eigen gezin zorgen. Zo kan de vicieuze cirkel van slechte prestatie door slechte voeding worden gebroken, stellen de voedingswetenschappers.

De kosten-effectiviteit van verschillende maatregelen tegen ondervoeding is volgens Zimmermann overigens niet goed in kaart gebracht. Zo zijn er maar weinig langdurige studies uitgevoerd naar de effecten van borstvoeding op de ontwikkeling van het kind.